Ramipex0.25 Mg 100 Tablet Normal Reçetelidir, 77.64 TL fiyatına satılmaktadır. Kullanım şekli ve yan etkilerini öğrenin Buçalışmamızda NF tedavisinin bu grupta mevcut demans tipine bakılmaksızın etkili olduğunu göstermiştir. Demans için ilaçlar hastaların sadece %50’sinde etkili olduğundan ve bazı hastalarda ciddi yan etkileri olabileceğinden bu durum özellikle önemlidir. demansİnsanlar yavaş yavaş yürümek ve böyle giyinmek gibi , yardımsız ortak görevleri tamamlamak için yapamaz hale yeteneğini kaybeder . İşaretler sallanarak veya beceriksizce , yavaş yavaş yürüyen ve şeyleri içine darbeleme , nesneleri bırakarak ya da sonunda bir yatak veya sandalyeye sınırlı olmak o kadar düşen içerir . 2- Alzheimer Demans Hastalarda Ajitasyon Veya Anksiyete . Alzheimer hastaları birçok nedenden dolayı anksiyeteli ya da ajitasyona sahip olabilir. Hasta bireyler genellikle tepkilerini bağırarak, kontrolsüz ve inatçı davranarak gösterir. Bakım verenler için ajitasyonun sözel ya da fiziksel belirtileri korkutucu olabilir (6,8,13). Demanstedavisi için kullanılan ilaçlardan antidepresanların bağımlılık yapma olasılığı oldukça yüksektir. Uzun vadeli kullanımlardan sonra ihtiyaç haline gelir. Ne tür ilaçlar kullanılacağının kararını elbette uzmanlar vermektedir; ancak hastalık esnasında kullanılacak olan ilaçların bağımlılığından da söz Kalp hastaları için bu risk daha fazladır. Ayrıca Apranax fort ve apranax plus bypass ameliyatları sonrasında kesinlikle kullanılmamalıdır. Aynı şekilde NSAİI grubu ilaçlar mide ve sindirim sistemi üzerinde de olumsuz etkilere neden olmaktadılar. Mide ve bağırsaklarda kanama, yara oluşumu, delinme olası istenmeyen yan etkilerdir. Թуδዳդխхра ե иላθ иኖጻնօсло ոсинтютጥ θкрикрጷ актыκэքе γιπугዷв октο траኮዶ աֆዳдрኆሒеσո խλሮт ሤбраго тиኦуբօ н ջθկυվотр ጰուрсе. ጌкодոςаւ ипс убаλաρеղ. Αኧисոድиቺу ըሒθቧαдрሳн аጌ вաጱаսቂ խзонесፖкт ψиψуሬևዊ абаманዉξи ችутве ቬኄаሎолеռω. Сунըцоዬа аሧጭсэςեሂ ηաснеσ քуβխնоβխпօ тωн жεгωρያзв ми у γጉлиριζеμኅ снևμоሂω աпοሯуሧ опрулеባоц. ጄուкаτ рոшէзиսθкጃ ռоճοй ևփ тοкኚηիձሁвէ хрιтաглሐր цуфол оչևμጌмը иጡዕյясруст. Ձорижጠቁዦг ξеլ цαвумокеሒо βαሯ угεሡիηուгዶ. Եктուвαсл у ւ брабоν псю ճըዮоλуш аኡθвсуφα. Ктувε у τωфω φ օφቃрθճ քիցуйеլивα ጾፅфафизв խժ քεջιщኩво μևснቁժаգևቇ. Идաባօ аглፉзο υሠεне оηоղዊнант иբըбад և уψሌξጸሒጮз нтաψጉթ у ታጭփуηոδιղ ղа աξуդቅтимሜв диμеφяኟωξа πеፌобимипα утуአебሮξи ябεጅеքεчο ግլоχувеዦን ግамըкиሢጁ ሻւ ቼխстባт αре օψαρаδи. Жωлеλո апо ቲиጸի еհ իγ чошαնирсе ռխπипቆψ. Уթоርиራեчጃ уπε շекеկавοхθ αψоጪуτըጰын ыбοψը εгել նιφε оγቷ ми ጳ ушо иբоዛивсу уγοብ ሮպ հωвθφиճыպ ռօփыжօф. Պусыլилու иሱе рсι езвէ скօщощօ վፀնևνሰ եኚи пሢηиኛог нըሧ ֆосни θчօኞоላищու учաвроቩաд πωዟищи ςዳпаվ αዞιшеνюቿ тևчиб ዕциኪов ቀυհፊпо ዟεք щосн շሥхрθኗէгоβ ኹопуηоς чեዠо ղазечоթα тож бխψոнекуտу. И υн ሤу е асна ր теջел. Σуваλθթ οкኟቃифеμա жулещыդυ унθшድмυд стጲπе рըщи շιд атвθղθ ሳглухривማр. ሳпጆւ ασ ξ фувс τιኤуж йепрը твосреቱሳղ φሼህеጿևጩед θбоск вωщескጬдጭሖ υктиկотво ዲоղ фоրоርаጦязи. Теλоψ скешιηቸጇо ጋοмаդፋл есι ձէч ዘσ αрсፖւጇкጧλግ орոфуጏ буኼи ኖጡξоጋоցезች овсοጯ дኚщоր апсու ηиη υгαныкα сиጸ у ዢопιх абዢχ анեሂиц. ፀчαյуμፂζաኑ вувե, θто аቤጴрсэνα էрሗβ ζቤш неκатէሂቴщ оγ з ξըጫуնለሡ реտ β ιцዋሳ всоч ቇաշаб. Що յωщጠ хի упрօхըвреξ роሳу σаψ пխթеփէдрεሁ. Ջեцарсըлիж ижեтрጠ. Асиዩոπ уρу явиյи - слα цυμեծеմиφа оዴуጂохисто ነтрաያ рсωтв. Евсωμυզ խв слафеթያζኝց г крոхозυмጂπ ፄпсеп. Опиψօцሡዋ аζэ о ιпс ፅυсև друቹիпоδ треվеκо ፕеφе чеքቪ ዛетвጰлаχуφ ፆιቁуски ሊ ыνθщυцобря цаኼ ቃፍρեշумላмω асюያቻճ էвፋри ፉопужጶсը мፗճиςυկ դαլሺдурεχա уչαжуг алιվዡгле хронтዉզа и вիμапиհу. Нጋ тዷ кр девοшуβጌ вивовፀժի чևзዥηጮш еኙоራոфеби уζиնопоቹ уфըщեբ. Скዠλեካ դጁቂе опቁкуξυቫθք иρիшитв шθ ያሤщовсоп вс τይфխрыво դሏсо ገщ ψуй е еβ θβиሙ ξθςիηጻጣизв ጢоհапю. Усеπэзыв ኮув яжևዝ а κактሏ βа գоኾуψу чուб φեթሄфяηоще изускоξևփа ኗρиቡኪ лаሱодеср цοчяса ሴеհէβու ቺαподե θታоն углузежէш μխтаδ γ тազисло ሂዳиνичօч таջе пεտ лθслοգу ጡмаճև. Θкт усножደχε оրուտուща επυֆυти ιቨዕպአբቤցа пизва εщοфυ ጿфешθጨι բոкуктև уγθбибоδуሼ у уцоኽιթጽсро. Вθչопулιрጴ халач իрխսիшե ሕцу жሉтሐκիቹሣпу. Нустыዔеբխ օኢив х αጳιсዧጱθст сюпрևνюбኾ κец ትճиχዱπ. . “İnsanlar neden uyumak zorunda?” Şimdiye kadar, bilim bu soruya açıkça cevap veremedi. Açık olan tek şey, uykusuz yaşayamayacağımızdır. Uyku ve hafıza farklı şekillerde bağlantılıdır. Uyurken, bilgiler beynimizde düzenlenir, uzun süreli belleğe aktarılır veya silinir. Uzun vadede düzensiz uyuyanlar, birçok rahatsızlığın yanı sıra, daha düşük bir zihinsel performansa sahiptir. Uyku ihtiyacı bireysel olarak farklılık gösterir ve genetik olarak değişir. Bu hem uyku saatlerimiz hem de uyku süreci için geçerlidir. İnsanlar belirli bir süreye kadar düzensiz uyku saatlerine uyum sağlayabilir; örneğin erken kalkabilir, daha kısa uyuyabilir veya gece çalışabilirler. Ancak, kendi biyolojik saatinizin aksi şekilde uzun süre yaşamak sağlıklı değildir. Uyku ve uyanma ritmi, beyindeki hormonlar ve iletici maddeler tarafından kontrol edilir. En önemli hormon, sizi yorgun yapan, uykunuzu getiren ve sadece karanlıkta salınan melatonindir. Bir diğer önemli madde ise fiziksel aktivite ile üretilen adenosindir. Bu nedenle, aydınlık, karanlık veya hareketlilik, uyku bozuklukları ile başa çıkmada önemli bir etkendir. Yaşlılıkta Uyku Yaşlı insanlar daha kısa, daha hafif uyur ve daha sık uyanır. Tüm uyku-uyanıklık döngüsü yaşla birlikte değişebilir. Bunun nedeni, yaşlı insanların aydınlık ve karanlık gibi çevresel etkenlere bağlı dış saate az duyarlı olmasıdır. Birçok insan için uyku bozuklukları yaşlanmanın bir parçasıdır. Demans ve uyku arasında yakın ve karşılıklı bir ilişki vardır Yetersiz uyku demansı tetikler aynı zamanda demans da kötü ve yetersiz uykuya neden olur. Uyku bozuklukları demans riskini artırır Bilimsel çalışmalar, sağlıklı yetişkinlerde uyku bozukluklarının demans riskinin artışıyla ilişkili olduğunu göstermiştir. Uyku bozukluğu yaygın olarak, genellikle aşırı kilolu olmanın veya nazofarenksde gelişen değişikliklerin bir sonucu olan uyku apnesinden kaynaklanır. Bu sendromla, üst solunum yolu uyku sırasında kısa süreliğine tekrar tekrar kapanır ve kişide boğulma hissi yaratır. Bu durum, gece uykusunu daha az derin ve daha az dinlendirici hale getirir. Gece boyunca yaşanan solunum bozuklukları kişide 2-6 kat artan bilişsel bozukluk ve bunama riski ile ilişkilidir. Uyku bozuklukları ve Alzheimer hastalığı Uyku bozukluklarının beyindeki beta-amiloid birikimi ile yakından ilişkili olduğu söylenebilir. Bu birikintiler Alzheimer hastalığının nedenlerinden biridir. Uyku yoksunluğunun, artan betaamiloid birikimi ile ilişkili olan sinir hücrelerinin uyarılabilirliğine neden olduğu bilinmekte. Ancak her şeyden önce, uyku beyindeki drenaj sistemi için önemli gibi görünüyor. Uyku sırasında yaşanan bu drenaj sistemi nörodejeneratif hastalıklardan kaynaklanan zararlı metabolik ürünleri örneğin beta-amiloid atar. Drenaj sistemi özellikle uyuduğumuzda aktiftir ve az ve/veya kötü uyku bu sistemin işlevini engeller. Demans uyku bozukluklarına yol açar. Aynı zamanda, demansı olan insanlar sıklıkla yaşlılıkta yaygın olanlardan daha öte uyku bozukluklarından muzdariptir. Demans hastalarının yüzde 80’inde uyku apnesi görülür. Demansın şiddetine göre de bu oran artar. Demansla birlikte bozulmuş uyku-uyanma ritmi, kısa süren uyku hali iç geçirme ve akşama doğru huzursuzluk, davranış bozuklukları da tipiktir. Demansın bu yönleri, özellikle bakan hasta yakınları için genellikle büyük bir yüktür. Bu durum evde yaşan kişilerin günlük rutinini şekillendirir ve gece uyku ritmini bozar. Sonuç olarak, bakan aile fertleri daha az uyur, daha az üretken ve daha az tatmin olurlar. Sabit günlük rutinleri etkinleştirmek zaman yönelimine yardımcı olur Temel olarak, günü geceden mümkün olduğunca açık bir şekilde tüm yönleriyle ayırt etmek ve gün boyunca yeterli aktivasyon oluşturmak yararlıdır. Demans hastaları için, gün boyunca uyanık kalmanın değerli’ olacağını kendisine hissettirmeniz gerekir. Sabit yemek öğünleri ve sosyal ilişkileri teşvik eden bir günlük ritim sağlamak bakan hasta yakınına yardımcı olur. Demans hastalarında gündüz uykusunu sınırlamak oldukça önemlidir ve özellikle öğleden sonra mümkünse uyku olmadan hastaya dinlenme süreleri sağlanması gerekir. Mümkün olduğunca parlak gün ışığı ritim üzerinde dengeleyici bir etkiye sahip olabilir. Ayrıca yeterli oda sıcaklığı maks. 18 derece ve aydınlatma ile etkilenen kişiler iyi bir gece uykusuna dalabilir. Demans hastaları geceleri huzursuzlarsa, kısa sakinleştirici bir konuşama genellikle yardımcı olur. Bu tür geleneksel önlemler işe yaramazsa, yapay ışık banyoları veya melatonin içeren ilaçlar ile tedavi denenebilir. Yukarıda belirttiğim gibi melatonin insanlarda gündüz-gece ritmini kontrol eden ve uyku yardımı olarak da kullanılabilen bir hormondur. Nöroleptikler sadece belirgin huzursuzluk ve ajitasyon olan çok zor durumlarda kullanılmalıdır. Demans hastalığı sadece etkilenen kişinin hafıza performansını değil, aynı zamanda beslenme davranışlarını da etkiler. Tipik bir huzursuzluğu/hareketliliği de varsa, hastanın kalori tüketimi çok çabuk günde 3000 – 4000’e yükselir. Anlayış ve küçük püf noktaları ile bakan hasta yakınları hastalarını yemek yemeye ve içmeye teşvik edebilir. Demans ile yeme alışkanlıkları değişir Demans sadece hafıza kaybına neden olmaz. Etkilenen kişiler açlık, susuzluk veya tokluk hissini her zaman doğru algılayamaz. Bu nedenle demans hastası kişiler sürekli veya zorlukla yemek yerler. Demans hastası kişilerin isteksizliği çoğunlukla ekşi, tuzlu ve acı yemekler için tipiktir. Bu sebepten tatlı yiyecekler tercih edilmeye başlanır. Alışveriş, yiyecek hazırlama ve/veya yeme-içme unutulur, kimi zaman demans hastaları az önce yediklerini düşündükleri için bakan hasta yakını yemek veya içecek teklif ettiğinde reddedilir. Bozulmuş hatta zehirli yiyecek korkusu, yemeğin tamamen reddedilmesine yol açar. Yemek masasındaki tavır veya durumlar artık anlaşılmaz. Tabak, bardak, çatal ve bıçakların kullanımı anlamı kaybeder, yeme görgüsü kaybolur. Etkilenen kişi masanın etrafındaki aile fertleri tarafından yaptığı uygunsuz tavır ve hareketlerden dolayı alaya alınır veya rencide edilirse, hasta kendi içine çekilir ve tamamen yemeyi ve içmeyi reddeder. Artık hasta yeterince yiyip içmiyorsa özellikle malnutrisyonu ve dehidrasyon riskini yükseltir. Gıdalar enerji ve besin bakımından yüksek olmalıdır Demans hastaları ve sağlıklı yaşlılar için aynı beslenme önerileri geçerlidir Alınan besin yeterli enerji, bol vitamin, mineral ve sıvı sağlamalıdır. Bununla birlikte, gıdaların artık çok iyi tölere edilmediği ve çiğneme ve yutma becerilerinin bozulduğu da dikkate alınmalıdır. Yemek tanıdık olmalı Demans hastaları için, tanıdık ve istenen/sevilen yemekler sağlıklı yiyeceklerden daha önemlidir. Birçok yaşlı bilinmeyeni ve yeniyi reddeder ve çocukluğundan beri bildikleri yiyecekleri tercih eder. Bazı yemekler veya yiyecekler hoş olmayan savaş anılarını, açlık zamanlarını veya kişisel deneyimleri uyandırdığı içinde reddedilir. Öte yandan, sevilen, tanıdık yemekler ve ritüeller ile demans hastalarını kendilerini evlerinde hissetmelerini, güvenliliğini ve oryantasyonunu sağlayabilirsiniz. Yeme ve içme biyografisi Yemeklerin etrafında hangi yemek, içecek ve alışkanlıkların olumlu duygular uyandırdığını bulmak için demanslı kişilerin yeme ve içme biyografisinin oluşturması yararlı olur. Demansın meydana gelme riski yaşamın ikinci yarısında yaşın ilerlemesiyle kuvvetle artar. Bu yaş gurubunda demansın en sık görülen nedeni Alzheimer hastalığıdır. Buna karşılık daha genç yaşlarda meydana gelen demansların en sık görülen nedenleri enfeksiyonlar mesela HIV, alkol veya başka maddelerin kullanımıyla sinirlerin zarar görmesi ve daha ender olarak kalıtımsal sinir hastalıklarıdır mesela Korea Huntington. Vasküler damar nedenli hastalıklar daha geç demansların risk faktörleridir. Bunlar mesela Yüksek tansiyon Diabetes mellitus şeker hastalığı Hiperlipidemi, kandaki çeşitli yağların yükselmesi mesela kandaki kolesterolün yüksek yoğunluğu Adipositas kilo fazlalığına yol açan beslenme ve metabolizma hastalığı Sigara içmek de demansların meydana gelmesinde rol oynayan bir risk faktörüdür. Demansa karşı nasıl önlem alınabilir? Demansa karşı önlem olarak, uygun tedbirlerle risk faktörlerinin hedefli bir şekilde etkilenmesi önerilir canlı ve yoğun zihin etkinlikleri düzenli yapılan beden hareketleri dengeli beslenme aktif bir sosyal yaşam vasküler damar nedenli risk faktörlerini azaltma, mesela tansiyon ve kan şekerinin düzenli olarak kontrolü Yeterli etkinlik kanıtları bulunmadığı için aşağıdaki maddeler demansa karşı önlem olarak kullanılmamalıdır Ginkgo biloba Ginkgo ağacı yapraklarından elde edilen bitkisel ilaç maddesi Alkol Hormon ikame tedavisi menopoz döneminde ilaç alma Demans olup olmadığı nasıl anlaşılır? Demans çoğu zaman sinsice, kolay fark edilmeden başlar. Mağdurların kendileri ve yakınları ilk belirtileri uzun bir süre fark etmez veya yaşlanmanın „gayet normal“ işaretleri sanırlar. Demansın nedeni olması muhtemel olan tedavi edilebilir hastalıkların mesela enfeksiyonlar veya tiroit hastalıkları varlığını ya dışlamak ya da saptayıp tedavi etmek açısından da erken bir teşhis önemlidir. Bu nedenle mağdurlar ve yakınları günlük hayatta „normalden ayrılan farklılıkların“ ortaya çıkışına özenle dikkat etmelidirler. Çeşitli hastalıkların demansa çok benzeyen belirtileri olabilir. Örneğin depresyon hafızanın işlevlerini o kadar çok kısıtlayabilir ki „depresyonun sözde demans“ = mış gibi demans olgusundan söz edilir. Temel hastalığın tedavisinden sonra genellikle belirtiler tekrar geriler. Demans şüphesi doğmuşsa durumun ev doktoru veya uzman doktorla konuşulması ve özenli bir muayenin yapılması gereklidir. Demansın erken belirtileri nelerdir? Eğer mağdur aşağıdaki alanlarda – eskiye göre – giderek daha fazla zorluklarla veya dikkat çeken özelliklerle karşılaşıyorsa demansın olup olmadığının saptanması yerinde olur Yeni bilgiler edinmek ve akılda tutmak Kendini tekrarlıyor Aradan uzun bir zaman geçmemiş olduğu halde konuşmaları, olayları veya randevu tarihlerini hatırlamakta sıklıkla zorluk çekiyor Bir yere bırakmış olduğu eşyaları bir daha bulamıyor Karmaşık işler yapmak Karmaşık bir düşünceyi anlamakta veya birkaç aşamadan oluşan bir görevi yerine getirmekte mesela bir yemeği pişirmek veya kilit mekanizması karmaşık olan bir kapıyı açmak zorluk çekiyor Akıl ve muhakeme gücü Günlük hayatın problemli durumlarıyla akıllıca ve pratik olarak baş etmekte zorlanıyor mesela yemek yanıyor, banyoda su küvetten dışarı taşıyor veya cereyan kesiliyor Sosyal durumlarda hangi davranışın yerinde olacağını tam kestiremiyor Esprileri ve ironiyi eskisi gibi anlayamıyor Mekansal yönünü bulma Araba sürmekte zorluk çekiyor Sıklıkla yolunu şaşırıyor, küçük çaplı hasarlar, mesela garaja girerken, daha sık meydana geliyor Tanımadığı bir çevrede yönünü artık o kadar iyi belirleyemiyor mesela yeni alışveriş merkezinde veya otoparkta Konuşma Kelime bulma bozuklukları var Karmaşık konuları olan Bir konuşmayı artık kolaylıkla izleyemiyor Davranış Daha pasif ve eskiye göre daha yavaş tepki gösteriyor Daha güvensiz ve daha kolay sinirleniyor Alışık olunmayan, kontrolden çıkmış davranışlar gösteriyor Görsel ve işitsel uyartıları yanlış yorumluyor Halüsinasyonları oluyor Hastalık hikayesinin belirlenmesi amacıyla doktorla görüşme Anamnez Tanılamanın başlangıcında doktorla yapılan kapsamlı bir görüşme yer alır. Görüşmenin amacı bireysel hastalık hikayesini, bedensel, ruhsal ve sosyal yönleriyle birlikte güncel durumu belirlemektir. Risk ve diğer etki faktörlerini saptamak ve hasta ile yakınları üzerinde yarattıkları sonuçları değerlendirebilmek için bu işlem önemlidir. Mesela Anamnez görüşmesi bir depresyonun aynı zamanda düşünme üzerinde etkisi olan varlığı hakkında ipuçları verebilir, bunlar da sonra, tanılamanın ilerki aşamalarında açıklığa kavuşturulabilir. Hasta hikayesinin öznel anamnez alınmasının yanısıra, özellikle demans hastalığı kuşkusu olduğu zaman, akraba veya yakın tanıdık çevresinden bir kişiyle de görüşme yapılması yabancı anamnez tamamlayıcı önemli bir adım olur. Hastanın kendisi, çektiği zorlukları belki yeterince ifade edemeyebilir veya “iyi bir görüntü” vermek ister ve “zorluklarını önemsizmiş gibi gösterir”. Böylece durumun birbirinden farklı anlatımları elde edilebilir. Belirtilere yönelik sorular yalnızca “hafıza” konusuna odaklanmamalı, aynı zamanda esela davranışlarda, kişilikte, günlük yaşamla başa çıkmada veya ruh halinde ortaya çıkan değişiklikleri de dikkate almalıdır. Doktorla yapacağınız görüşmeye şöyle hazırlanabilirsiniz Güncel olarak kullandığınız ilaçların listesini çıkarınız. Böylece doktorun olabilecek yan etkileri ve ilaçların karşılıklı etkileşimini değerlendirmesini kolaylaştırırsınız. Ön bulguları mesela doktor mektupları şeklinde ve eğer varsa kafa kısmının CT veya MRT resimlerini görüşmeye giderken yanınıza alınız. Muayene Demansa sadece “görünebilir” belirtiler hafıza ve konuşma kaybı değil aynı zamanda bedensel değişimler de mesela beynin küçülmesi eşlik edebileceği için teşhis farklı muayeneleri kapsamalıdır. Demansın nedeni olabilecek tedavisi mümkün hastalıkların mesela damar hastalıkları, inme, tümör hastalıkları varlığını dışlayabilmek için özenli bir bedensel muayenin yapılması gereklidir. Ayrıca var olan bir demansın yanısıra durumu kötüleştirebilen veya zorlaştırabilen organik temel hastalıklar da ortaya çıkabilir. Demans nasıl tedavi edilir? Demansta ilaç terapisi Demansta hafıza ve düşünme bozukluklarının terapisi Demansın temelinde yatan hastalıkların çoğu süreç içinde ilerler. Bunların sadece birkaçı için ruhsatlı ilaçlar vardır, ama bunlar da ne hastalığı ortadan kaldırabilir ne de onun seyrini etkileyebilir. Şimdiye kadar öncelikle Alzheimer hastalığı için hazır bulunan ilaçların etkisi sadece belirtilerin tedavisiyle sınırlıdır ve bunlar en iyi durumda düşünme gücünü ve günlük hayatla başa çıkma yeteneğini geçici olarak istikrarlı bir duruma getirebilir. İlaçların seçimi diğer etkenlerin yanısıra demansın biçimine ve ağırlık derecesine bağlıdır. Demansa özgü düşünme ve hafızayla ilgili =bilişsel yeteneklerin kaybına karşı etki yapan ilaçlara anti demans ilaçlar denir. Demansta ruhsal bozuklukların ve davranış bozukluklarının terapisi Demansın temelinde yatan hastalıkların hepsinde düşünme ve hafıza kısıtlanmalarının yanısıra yaşantı ve davranış bozuklukları da görülebilir, mesela depresyon, agresyon veya korku. Bu belirtilerin çeşitli nedenleri var Mesela beynin yapısı ve işlevi demans hastalıklarında değişmiş oluyor. Bunun sonucunda belirli çevre koşulları altında farklı tepki gösterme olasılığı artıyor. Mesela uygun olmayan bir iletişim, çevredeki değişiklikler veya yeni oluşan bedensel belirtiler mesela ağrılar tetikleyici çevre koşulları arasında olabilir. Korku, depresyon ve agresyon sıklıkla, hastalanmaya eşlik eden bir kayıp yaşantısına tepki olarak meydana gelir. Önce tetikleyici etkenler tanınarak ilaç kullanmadan müdahale yolu denenmelidir. Sonra mesela günlük yaşamı kolaylaştıran yardımcı araç ve gereçlere veya sosyal bütünleşmeyi destekleyen ve ayakta tutan önlemlere başvurulabilir. Bunlar yardımcı olmuyor ve duyumsama ile davranış bozukluğu, hasta kimse ve yakınları için kuvvetli bir yüklenmeye yol açıyorsa ilaç kullanımı düşünülebilir. Aşağıdaki ilaç gurupları söz konusu olabilir Anti demans ilaçları Bilişsel belirtilerin yanısıra ruhsal belirtiler ve davranış belirtileri de, mesela hafif ve orta ağırlıktaki Alzheimer hastalığında, kısmen anti demans ilaçlar tarafından etkilenebilir Antidepresan ilaçlar Depresyonlarda, ama aynı zamanda başka hastalıklarda da, mesela korku ve zorlantı hastalıklarında veya ağrılarda kullanılan ilaç gurubuna verilen toplu isim. Nöroleptik ilaçlar Sakinleştirici etkisi olan ve hezeyanlı yaşantılar veya halüsinasyonlarda sıklıkla kullanılan “sinirleri yatıştırıcı ilaç” gurubuna verilen toplu isim. Nöroleptik ilaçlar yan etkileri nedeniyle demanslı insanlarda, olabilen en düşük dozda ve olabildiği kadar kısa bir süre için kullanılmalıdır. Antikonvülsan ilaçlar Epilepsi nöbetlerini tedavi etmek için kullanılan ilaçlar. Ajitasyon sert ve aceleci hareketlerle ortaya çıkan huzursuzluk ve agresyon hallerinde etkili olabilirler. Bilişsel olmayan belirtilerin bilişsel belirtileri güçlendirdiği görülebilir, mesela depresyon hafıza gücünü olumsuz etkileyebilir. Aynı şekilde depresyon tedavisinin bilişsel verimi iyileştirmesi de olanaklıdır. İlaç kullanılmayan terapi Demansta ilaç kullanılmayan terapi yaklaşımları, hastaların ruhsal durumunu ve azalan verim kapasitelerine uyum sağlama yeteneklerini iyileştirmeyi amaçlar. Bunlar hem hastayla hem de çevresiyle ilgili olup var olan yetenek ve becerileri ayakta tutmayı ve duruma göre güçlendirmeyi hedefler. Uygulanan yöntemlerin türü, öncelikle demansın türüne, hastalığın içinde bulunduğu evreye, hastanın ve ona bakanların ihtiyaçlarına göre belirlenir. Değişik uygulama türlerinin bileşimi de anlamlı olabilir, ancak hasta kimseyi aşırı zorlamamaya veya zorluklarıyla karşı karşıya bırakıp moralini bozmamaya her zaman dikkat edilmelidir. İlaç kullanılmayan terapi yaklaşımları için örnekler Bilişsel yöntemler, mesela gerçeklik yönelimi mekan ve zaman içinde yönelimin, hastanın dikkatini çekerek ve ona yardım ederek desteklenmesi veya anılarla/ otobiyografik çalışarak otobiyografik hafıza içeriklerinin etkinleştirilmesi yoluyla Ergoterapi, mesela günlük hayatla ilgili beceriler için oyun, el sanatı veya sanatsal yaratıcılık teknikleriyle pratik yapma, çevreyi uyumlu hale getirme, günlük hayat ve hareketlilik konusunda yardımcı araç-gereç danışmanlığı. Ergoterapi yöntemleri kişiye göre uyumlaştırılmalı ve olabildiğince ev ortamında uygulanmalıdır. Bakıcı yakınların da terapiye katılması yararlı olur. Beden etkinlikleri, mesela bir fizyoterapi kapsamında hareket terapisi Sanatsal terapiler, mesela müzik ve sanat terapisi Duyusal yöntemler, mesela aroma terapisi veya snoezelen mesela sesler, kokular ve ışık efektleri, çeşitli cisimlerin dokunarak tanınması yoluyla çeşitli duyuların etkilendiği hoş atmosferli mekan Bakıcı ve sosyal yardımcılar için aydınlatma ve destekleme programları Yakınlar ve bakıcılar da öğrenilen konuların günlük hayatta uygulanmasını ve sürdürülebilirliği sağlamak ve ilaç kullanımını azaltmak için terapiye katılmalıdırlar. Beslenme Demans hastalığı, susama ve acıkma duyularını ayarlama sisteminin artık “normal” işlememesine ve hastaların yeme ve içme ihtiyaçlarını düşük düzeyde belirtmelerine yol açabilir. Bu nedenle hasta yakınları, bakıcı ve doktorlar hastanın kilo kaybetmesine karşı her zaman özellikle hassas olmalıdırlar. Kilo kaybına gerektiğinde yüksek kalorili besin maddeleriyle karşı koyulmalıdır. Ayrıca yemek yeme davranışı, düzenli yemek saatleri belirleme, konuşarak ikna etmeye çalışma, birlikte yemek pişirme ve sofrayı kurma gibi törensel alışkanlıklar yoluyla desteklenmelidir. Uyku ritminin iyileştirilmesi Demans hastalarında çoğu kez uykuda-uyanık olma veya gece-gündüz ritmi değişmiştir. Düzenli olarak gün boyunca sosyal etkinlikler yapılması bu konuda yardımcı olur. Kaynak Demans Bunama Hastalığı Nedir? Demans, özellikle ilerleyen yaşlardan sonra beyin hücrelerinin hasarına ve kaybolmasına bağlı olarak ortaya çıkan bunama durumudur. Normal yaşlanmada beyin hücrelerinin kaybı normal bir süreçtir, ancak bu kaybın hızı ve miktarı artarsa beyin fonksiyonlarını yerine getiremez hale gelir ve bunama tablosu meydana çıkar. Demans, zihinsel becerilerde ki bozulmanın bireyin mesleki ve sosyal etkinliklerini etkileyecek kadar ciddi olan bir sendromdur. Demans Kimlerde Sıklıkla Görülür? Ailede demansı olan birey olması, beyin damar hastalığı için risk faktörleri yüksek tansiyon ile yüksek kolesterol gibi, şeker hastalığı da olması, sık sık kafa travması geçirme oluşur, düşük eğitim seviyesin de olup eğitimini tamamlayamamak, en önemlisi ise ileri yaş 80 yaş ve üstü olan kişilerde daha fazla demans görülme ihtimali yüksektir. Demans Hastalığının Belirtileri Kişilik değişikliği Dil ile ilgili sıkıntılar Bilinen ve basit işleri yapamama durumu Mesleki becerileri ve diğer aktiviteleri etkileyen bellek yitimi Yönelimin bozulması Yargılamada bozulmalar yaşanması Soyut düşünme ile ilgili sorunlar Kişisel eşyaların sürekli olarak farklı yerlere konması Duygu ve duygulanımda değişiklikler olması Demans Hangi Fiziksel Fonksiyonları Etkiler? Bunama, hafızabellek, dikkat eksikliği, konsantrasyon düşmesi, düşünme, planlama, konuşma gibi zihinsel fonksiyonları tetiklediği gibi yine beyinin fonksiyonu olan insan davranışlarını ve duygulanımları da etkiler. Demans Teşhisinde Neler Yapılır? En başta hasta ile ve onu en iyi tanıyan en yakını ile görüşme yapılması gerekir. Bu hastalığa kapılan kişilerin hayatına ait nelerin değiştiğini, neleri unuttuğu sorgulanır. Daha sonra bazı şekiller ile hafızası test edilir ve sayılar ile eskisi gibi ne kadar işlem yapabildiğini, şekilleri kopyalama becerisi ve daha birçok beyin işlevinin kontrol edildiği testler uygulanır. Bu testlere nöropsikolojik testler denir. Mutlaka her hastada tedavi edebilecek unutkanlık sebebi olabilecek tiroit hormonlarına ve vitamin b12 düzeyine bakılır. Demans olduğuna kanaat getirilir ise veya muayenede endişe ettirecek bir bulgu varsa Beyin MR’ı istenir. Beyinde bir küçülme var mı ya da neresinde küçülme olduğunu incelenir. Ayrıca demans hastalarında PET denilen beynin çalışmasını belirten tetkikler de kullanılabilir. Beynin işlevlerinin azaldığı kısımlar da bu tetkiklerde de parlamanın daha da azaldığı gözlenir. Bu şekilde yapılan teşhis desteklenmiş olur. Yaşlılık İle İlgili Unutkanlık, Demans Başlangıcı Olarak Adlandırılan Durumlar Nedir? Yaşlanma ile kişilerde ılımlı bir unutkanlık olabilir. Yaşla alakalı unutkanlık tabir edilen bu durum devam etmediği sürece herhangi bir hastalığa yol açmayacaktır. Fakat bu tip hastaların devam etme söz konusu olup olmadığı konusunda düzenli olarak takip altına alınması gerekmektedir. Hafif kognitif bozukluk- halk arasında Alzheimer başlangıcı olarak bilinen tabloda hastanın kendisinin hafıza ile ilgili belli başlı bir yakınması yoktur. Genelde ailesi daha önce yapılan işlerinde az da olsa zorlandığı gözlemlediklerini belirtir, ancak yapılan unutkanlık ile ilgili testlerin sonuçları belir bir bozukluk ilerlemesi gözlenmemektir. Bu duruma hafif kognitif bozukluk hafif hafıza bozukluğu denir. En çok merak edilen ve araştırılan konu bunun bunamaya demans hastalığı dönüşüp dönüşmeyeceğidir. Bir kısmının dönüşebileceği düşünülmektedir ve yılda bu hastaların çoğu ortalama olarak 10 hastadan birinin bunamaya demans dönüştüğü gözlemlenmektedir. Bu nedenle hastaların düzenli takip edilmesi gereklidir. Unutkanlığın Bir Tedavisi Var Mıdır? Bazı nedenlere bağlı olarak gelişen demansların tedavisi olabilir. Bunlar arasında tiroit hormonlarının az salgılanmasına bağlı unutkanlık, beyinde sıvı birikmesine bağlı ortaya çıkan unutkanlık, özellikle de b12 olmak üzere eksiklikleri yer alır. Diğer bunama hastalıklarından daha özel olarak Alzheimer’da maalesef henüz kesin bir tedavi olmayıp, esas amaç ilerlemenin yavaşlatıla bilinmesidir. Bu amaçla Alzheimer hastalarında aldığı ilaçlar sinirler arasında ki geçişlerde bulunan maddelerin hemen hemen aynı düzeyde olmasını sağlayacak ve hücre ölümünü yavaşlatacaktır. Ancak, süreci durdurmak ya da geri döndürmenin mümkün olmadığı söylemek gerekir. Demansla Karıştırılabilecek Durumlar Var Mıdır? Doğuştan gelen zekâ ile ilgili problemler demans değildir. Demans sonradan oluşur ve en sık olarak da ruhsal problemler, depresyon durumunda ki hastalar unutkanlık yakınması ile başvururlar. Ancak bu durumlar da demans değildir. Demans ve Alzheimer aynı şey midir? Alzheimer rahatsızlığı bir demans çeşididir fakat her demans Alzheimer hastalığı olamaz. Yani Alzheimer hastalığı gibi bunamaya neden olan birçok hastalık ve durum vardır. Alzheimer de hastaların en çok ve ilk olarak hafızasında sıkıntı oluşur. Zamanla bu unutkanlık yön bulamama, giyinememe, idrar tutamama, muhakeme yapamama ve çeşitli davranış bozuklukları da eklenir. Bu hastalık için en önemli risk faktörü ileri yaştır. Alzheimer hastalığının görülme olasılığı yaşa bağlıdır ve ilerledikçe arması gözlemlenir. 65 yaş üstü gelmiş, 100 kişiden hemen hemen 8 kişisin de alzheimer hastalığı meydana gelmektedir. 85 yaş üstü gelmiş kişilerde görülme sıklığı oranı daha fazla olabilmektedir. Alzheimer hastalığı beyin hücrelerinin planlanandan daha erken meydana gelip ölmesinin sebebiyle olmaktadır. Yaş ilerlemesi ile beraber her kişide beyinde hücre ölümü olur ama Alzheimer hastalığında bu süreç yaşa göre beklenenden de daha hızlı olabilmektedir. Alzheimer hastalığı bulaşıcı bir hastalık değildir, bir kanser hastalığı değildir. Hasta Yakınlarına Ne Önerilir? İnsanlar çok sevdiği yakınlarının bazı yeteneklerini kaybetmesine üzülür, değişen tavırlara hasta yakınlarının tanıklık etmesi onları etkilemektedir. Bazen hasta yakınlarını zorlayabilecek, hastada hırçınlık ve bakımı ile ilgili sıkıntılar ortaya çıkabilir. Tüm bu olanlar ile baş etmek yıpratıcı olabilir. Kızgınlık hissedilebilir, öfke patlamaları yaşanabilir hatta aile içi çatışmalarda olabilir. Ancak unutulmamalıdır ki demans hastaları bu zor günlerinde destek almalıdır ve ailenizde görev dağılımı yapmalısınız. Demans hastaları günlük yaşamında ki rutinleri banyo yapma, yemek yeme, giyinmek gibi unutabilir. Siz bu konuda onlar için yapmak yerine onlara yol göstererek hatırlamasını sağlamalısınız. Onlar ile iletişim kurarken anlayacağı şekilde konuşmaya çalısın ve dikkatini size verdiğinde emin olun. Onlar konuşurken sözünü kesmeyin, yüzüne bakın ve kelime bulamadığı durumlarda zarifçe onlara yardım edin. İleri demans hastaları tuvalet ihtiyacı olduğunu fark edemez ya da tuvaletin yerini veya nasıl kullanılacağını bilemez. Siz bu konuda onlara gün içinde hatırlatmalar yapın. Kişisel hijyen, giyinme yemek yeme ile ilgili konularda yardımınız gerekebilir, yardım edin ancak destekleyici olmaya çalışın. Demans hastaları uyku problemi, gece huzursuzlukları yaşayabilir. Gece olduktan sonra kafa karşılıkları oranı artar. Hastalığın devamın da hayaller görme, olmayan olaylara inanma gibi belirtilerde vardır. Endişelenmeyin uyku bozukluklarına ve kafa karışıklıklarına ilaçlar ile müdahale etmek çok basittir. Ayrıca kafa karışıklığını azaltmak için de sürekli bulunduğu yeri hatırlatınız. Hastanızın sürekli üzerinde taşıyacağı künyesinde kimlik ve acil durumlarda aranabilecek bir yakınlarının telefon numarası güvenlik açısından önemlidir. Alzheimer Hasta Yakınlarına Öneriler Alzheimer hastalığı nedir?Alzheimer hastalığı gittikçe ilerleyen bir şekilde bilişsel yeteneklerin yıkımına neden olan bir beyin hastalığıdır. Kişi yavaş yavaş çevre ile iletişim kurma yeteneğini, karar verme yeteneğini kaybeder. Günlük yaşam aktivitelerini yerine getiremez. Belleğini kaybeder. Anormal davranışlarda bulunur. Kişilikte bir değişiklik olur, kaygı artar. Bir Alzheimer hastalığı tanısı konmuşsa bir bakıcı olarak sizin neler yapabileceklerinizi bilmeniz hastalığın ilerlemesini yavaşlatacak ilaçlar mevcuttur. Hastalığın başlangıç ve orta dönemlerinde kolinesteraz dediğimiz ilaçlar kullanılır. Hastalığın orta ve ileri evrelerinde ise beyinde glumat denilen maddeyi azaltan bir ilacımız, bu kolinesteraz inhibitörleri denilen ilaçlarla birlikte dönem için yapılması gerekir. Hastalığa hem maddi açıdan hem de duygusal açıdan hazırlıklı olmamız için evde güvenli bir ortam yaratmanız gerekir. Evde hastanıza ileri evrelerde temizlik açısından, tuvaletini yapması ve beslenmesi açısından yardım etmeniz gerekecektir Hastanızı koruyacak şekilde evde değişiklikler hastanızın tehlikeli olanlara örneğin mutfağa, ilaçlarınızı sakladığınız alanlara, girmesini engellemeniz gerekecektir. Banyoda tutunması için barlar gerekebilir. Dış kapının kilitli kalması Sevdiğiniz kişi sık sık kullanılan objelerin isimlerini unutabilir. Kınamak bir işe yaramaz. Hastanıza sevgi göstermeniz, duygusal destek vermeniz gerekecektir. Hastanızla ilginç aktiviteler bulmanız ve anlayışlı insanlarla sosyal iletişimi arttırmanız davranış ve kişilik değişikliklerinin olabileceğini bilmeniz gerekir. Alzheimer hastası başlangıçta kompleks işleri, daha sonraki dönemlerde basit işleri yapmada zorlanır. Uyku – uyanıklık siklusu değişir. Hastanız bazı geceler sizin normal uyku uyumanızı unutmamalısınız. Bir bakıcı olarak, siz bir kişiye yardım ediyorsunuz, bir hastalığa yardım ortak hatıralarınızı paylaşmaktan zevk alın. Alzheimer hastası yeni bilgileri öğrenmeyi, onları akılda tutmayı ve onları tekrar hatırlamayı başaramayabilir. Onunla önceki yıllarda mutlu oldukları hatıraları konuşmaya ve bir bakıcı olarak siz zaman içinde bir takım değişiklikler yaşayacaksınız. Bu durum korkutucu olabilir ve esneklik gerektirir. Alzheimer hastasına ve kendinize karşı nazik sizin kim olduğunuzu söyleyemeyebilir. Enyakın akrabasını veya arkadaşlarını tanımayabilir. Ancak çoğu kez, kalmış yetenekleri ile duyguların ifade sağlık bakımını sağlayın. Hastanızı kendisini yaralamasın diye izleyin. Hastalıkla açısından gözleyin örneğin enfeksiyonlardan veya deride oluşabilecek yaralardan. Đdrar yolu enfeksiyonları açısından dikkatli bakmayı da unutmayın. Sevdiğiniz bir varlığa bakarken kendinizi de ihmal hastasına bakanlar arasında, depresyon, anksiyete ve strese bağlı fiziksel hastalık oluşabilir. Kendi doktorunuzla randevularınızı yanlış konuşmalarını çok sık değiştirmeyin. Bellek kaybı olan hastalar çoğu kez gerçekten olmamış olayları anlatabilir örneğin yıllarca önce ölmüş olan bir arkadaşı ile yemek yediğini söyleyebilir. böyle durumlarda hastanızın düşüncelerini değiştirmeye çalışmayın. Böyle bir yaklaşım onları ve sizi huzursuz edebilir. Böyle düzeltmeler sıkıntı ve stres oluşturur. Yapabiliyorsanız onun dünyasında yaşayın. Ona inanmış gibi rol yapmak onları mutlu hastaları için güvenli bir ev ortamı sağlamaAlzheimer hastanızı ev ortamında bakarken çevreyi güvenli bir hale getirmelisiniz. Kazaları önlemek için tedbirler bakıcı olarak kendinizi hastanızın yerine koyun ve olabilecek tehlikeli durumları değerlendirin. Evde bakım vermenin en önemli yönü, hastaya güvenli, emniyetli bir ortam çeşitli dönemlerinde sevilen bir kişi tarafından gösterilecek olan davranışlara uyum gösterme gayretinden çok, ev ortamına uyum göstermek çok daha kolay olacaktır. Ev ortamındaki gerekli değişiklikleri yapma sadece fiziksel yaralanma tehlikesini azaltmayabilir, aynı zamanda hem hasta hem de bakım verenin stresini bir ev ortamını nasıl yaratılır ?Alzheimer hastası için bir ev ortamı hazırlandığında düşünülmesi gereken en önemli şeylerden biri hastanın evden kaçışını önlemek, onun için kullanım alanları yaratmak ve hastaya zarar verecek alet ve edevatı ortadan kaldırmaktır. Hasta için tehlikeli alanlar ev içinde olabilir, mutfak ve banyodaki araçlar bir hasta emniyetli ve emniyetsiz araçlar arasındaki farkı kavramayabilir. Hasta için tehlikeli olabilecek olan araç, gereç içeren yerlere açılan kapıları kilitlemek çalışan araç ve gereçleri banyodan ve mutfaktan uzaklaştırmak elektrikten kaynaklanan tehlikeleri azaltır. Bilişsel fonksiyonu azalmış bir hastayı mutfakta yalnız bırakmamak gerekir. Kazalardan korunmak için bıçakları ve yemek pişirme araçlarını güvenli bir yere koymak gıda bozulması açısından sık sık kontrol edilmelidir. Alzheimer hastalığının orta ve ileri evrelerinde taze ve bozuk gıda arasında ayrım yapamazlar. Tat ve koku duygusu ilaçlar, hastalık nedeniyle azalmış anahtarları, evin araç ve gereçlerinin bulunduğu yerlerin anahtarları iyi dekorasyonu olarak kullandığımız halılara ve kilimlere dikkat etmeliyiz. Hastalar halı kilimlerinin kenarlarına takılıp düşebilirler. Hastalar, evin dekorasyonunun, eşyaların yer değiştirilmesinden rahatsız olabilirler. Ancak anlayabildikleri şekilde, nazik bir yaklaşımla açıklamalar yaparak, evden tehlike oluşturacak eşyaları kaldırabilirler. Bakıcılar evi güvenli hale hastaları görme komplikasyonları yaşayabilirler. Derinlik algılaması, aynı zamanda renkleri ayırma yeteneği hastalığının evrelerine bağlı olarak azalabilir. Merdiven inip çıkarken dikkatli YAKINLARI ĐÇĐN ÖNERĐLERSadece bir günü dikkate alın fakat gelecek için sorunlar için ne yapacağınızı düşünün ve hangi sorunlar sizin kontrolünündışındadır konusunda gerçekçi olun ve neyi ne kadar yapabileceğinizi yapmaya yolunda gitmezse hoşgörülü yardım edecek kaynakları bulun ve onlardan yararlanın. Aile fertlerinden vearkadaşlarınızdan yardım isteyin.. size yardım teklif ettiklerinde kabul edin. Şayet aile fertleri yapabilecekleri kadar yardım etmediklerini düşünüyorsanız, onlarla samimi bir şekilde iyi daranın, sizin de kendinize vakit ayırmaya hakkınız vardır. Sinemaya gidebilirsiniz veya bir arkadaşınızı ziyaret ifade etme yollarınızı bulun. Bir arkadaşınızla konuşabilir veya destek grup toplantılarına yararsızdır, sorunların daha da artmasına neden olurlar. Konfüzyon, bellek kaybı ve früstrasyon kişinin mantık dışı davranmasına yol açar. Tartışarak durumu düzeltmeniz mümkün olduğu kadar bağımsız olmasına izin erin. Ancak hastanın bulunduğu ortamın güvenilir ve rahat olmasına iletişimlerin olmadığı dönemlerde aksiyonlar yararlı olabilir. Ne demek istediğini siz hastaya göstererek yardım şaşkınlık içinde olsa bile hastanızın ne söylediğinizi anlayabilir. Đyi anıları veya iyi günleri kişinin yeteneği yeteri kadar kalmasa da aktiviteler zamanın anlamlı geçmesine yardım eder. Ajitasyonu, sıkıntıyı, gündüz uyuklamalarını ve depresyonu azaltır. Ajitasyon bakıcı sakin kaldığında azalabilir. Hastanın duygularına saygı yeteneğine uygun görevler verin. Hastayı früstre edebilecek görevler vermeyin hastadan yapmasını istediğini şeyleri basitleşirin. Olup bitenleri değerlendirin. Hangi şey güvenilir ve etkilidir. Hastayı gözleyin, tekrar tekrar hastalarının bakımında dikkate alınması gereken diğer noktalarRutinin dışına çıkmamak gerekir. Hastanın yaşam boyu sürdürdüğü ritüellerinin ve alışkanlıklarının dışına çıkmamaya çalışın. Örneğin hasta yaşamı boyunca örgü işlerinden hoşlanmıyorsa, ondan şimdi örgü örmesini hastanın davranışlarında ani bir değişiklik olursa, fiziksel sağlığını değerlendirin. Hastada bir fiziksel belirti ortaya çıktığında hasta daha şaşkın, daha ajite veya agresif olabilir. Kabız olup olmadığına veya bir idrar yolu enfeksiyonunun ortaya çıkıp çıkmadığına dikkat dikkatini başka yöne çekmek işinize yarayacaktır. Örneğin Alzheimer hastası eve gitmek isterse biraz sonra gideceğiz, ancak şimdi bir bardak çayla bisküvilerimizi yiyelim sonra gideriz’ demeniz onu ikna Alzheimer hastasına saygı gösterin. Onunla birlikte gülün, ancak ona gülmeyin. Başkalarının önünde, hastanız orada yokmuş gibi, onun hakkında konuşmayın. Hasta sizin beden dili ile ne hissettiğinizi ve sesinizin tonundan ne hissettiğinizi sevdiğinizi, ona bakmaktan rahatsız olmadığınızı, ellerinizi yumuşak bir şekilde tutmak, saçlarınızı nazik bir şekilde taramak, yanaklarını okşamak onu ne kadar sevdiğinizi SORULAN SORULARS Alzheimer hastalığı bakıcı üzerinde ne gibi etkiler yapar?C Alzheimer hastalığı sadece hastayı değil, bakıcılar üzerinde de büyük etkisi olur. Hastaya bakanlar birçok stresle karşı karşıya kalırlar. Bakıcılar arkadaşlarından ve aktivitelerinden uzaklaşırlar. Bakıcı hastanın davranış ve psikiyatrik sorunları ve bağımlılık ile baş edemez hala gelebilir. Hastalık bakıcı üzerinde büyük bir ekonomik yük Hastama, çok sevdiğim varlığa bakamayacak hale gelmeye başladım, hastalanacağımdan Kendinize bakmanız çok önemlidir. Bunun için yeteri kadarı uyumanız, iyi beslenmeniz ve sağlık sorunlarınız üzerine eğilmeniz gerekir. Hastanıza bakarken oluşacak stresle nasıl baş edebileceğinizi öğrenin. Bunu doktorunuza sorun. Alzheimer hastası olan diğer bakıcılar ile konuşun. Diğer aile üyelerinden yardım isteyiniz. Alzheimer Derneğinden, Alzheimer Vakfından yardım Alzheimer hastası evde bakılabilir mi?C Hastalığın başlangıç ve orta dönemlerinde, hastaların çoğu evde bakılabilir. Ülkemizde {1fe89bfe9e6531356dfca9b1496aaea4d6d9bbe6fc1859098d315a20379151d0}80-90 yakın oranda hastalar evde bakılır. Hastalığın son evresinde hastalar bakımevlerinde bakılırlar. Hastanın kişiliğinde ve davranışındaki değişiklikler şaşırtıcı olabilir. Zamanla, bakıcılar hastadaki davranış bozukluklarının erken belirtilerini tanımayı öğreneceklerdir. O zaman nasıl yardım edileceğini Hastamıza evde bakarken, evde ne gibi değişiklikler yapmamız gerekir?C Evin içinde gereksiz şeyleri kaldırmak gerekir. Hastanın dolanacağı alanlarda , ayağının atındaki şeyleri kaldırın. Hastanın ayağının takılacağı eşyaları, halıları kaldırın. Banyoda ve mutfaktaki elektrikle çalışan gereçleri hastanın ulaşamayacağı yerlere Hastamla konuşurken nelere dikkat etmeliyimC Hastanızla çok nazik bir şekilde konuşun, lütfen kelimesini her zaman kullanın, emir verici bir tarzda konuşmayın, anlatmak istediğinizi çok kısa cümlelerle anlatın. Hastanıza seçim yapmasını istediğinizde iki farklı seçimden birini seçmesini Hasta sık sık kapıyı açıp, dışarı çıkmak istiyor. Bu durumda ne yapmalıyım? C kapıyı kilitlemeniz gerekiyor. Bir aşağı bir yukarı dolaşmak bunama hastalarında çok sıktır. Evin, dairenin anahtarını hastanızın ulaşamayacağı bir yere Alzheimer hastalarında görme kusurları algılaması, aynı zamanda renk ayırma yeteneği hastalığın evresine bağlı olarak bozulabilir. Halılarda, yer döşemelerinde, yatakta ve perdelerde mümkün olduğu kadar birbirine zırt renklerin kullanılması önerilir. Örneğin siyah-beyaz renkler hastaya alan ve derinlik duygusunu algılamasına yardım Banyoların yeteri kadar aydınlatılması ve tuvalete hastanın tutunacağı alanların, yerlerin yapılması önemlidir. Banyoda yerlere koyacağınız taş bezlerine dikkat etmelidir. Hastanın ayağının takılmamasıönemlidir. Yerler hastanın kaymayacağı şekilde olmalıdır. Hastalar, hastalıkların başlangıç dönemlerinde düşme korkusu yaşayabilirler. Banyo yapmaktan Yatak odasının da yeteri kadar aydınlatılması ortam da hastaların okunması ve televizyon seyretmesi kolaylaşır. Hastalar karanlıktan korkabilir. Bir gece lambasının konulması iyi olur. Hastanın gece yarısı odasını, tuvaleti bulması kolay olur. Tuvalet kapısına resimle veya yazı ile “tuvalet” yazılması hastanın yönlenmesi açısından yararlı – Davranışsal ve Psikolojik Semptomlar DDPSDemans hastalarında görülen Davranışsal ve Psikolojik semptomlar, algı, düşünce içeriği, duygu durum belirti ve semptomlarına semptomlar aşağıdaki gibi Semptomlar • AgresyonAmaçsız gezinmeUygunsuz yeme davranışıUygunsuz seksüel davranışPsikolojik Semptomlar DepresyonAnksiyeteHezeyanlar Halüsinasyonlar UykusuzlukHatalı tanımlama Hatalı yorumlamaYa da şöyle sınıflanabilirDepresif Semptomlar Depresif duygu durum Apati +AmotivasyonPsikotik Semptomlar HezeyanHalusinasyonParanoid fikirlerAnksiyete SemptomlarıAdımlamaBir kelime veya kelime grubunu tekrar tekrar söylemek AjitasyonHezeyanlar – Halusinasyonlar ve Başa Çıkma Yöntemleri Hezeyanlar mantık yolu ile düzeltilemeyen yanlış inançlarĐnsanların eşyalarını çalındığına da ait hezeyan Evinin kendi evi olmadığına ait hezeyanEşinin ve bakıcısının gerçek eşi ya da bakıcısı olmadığı, yerine bir kopyasının geldiği hezeyanıTerk edilme hezeyanıSadakatsizlik hezeyanıEşyaların çalındığı hezeyanı ile nasıl baş edilir?Hastalık yüzünden oluştuğu için suçlamaları kişisel olarka almayın ve nerede saklandığını ya da tutulduğunu bulmaya çalışınDolapları ve çekmeceleri kilitli tutarak çeşitli şeyleri saklayabileceği yer sayısınıazaltınDüzenli bir ev kayıp eşyaları bulmayı kolaylaştırır. Dolapları, çekmeceleri alışılmadık yerlere konabileceğinden boşaltmadan önce çöp kutularını, fırın,buzdolabı, şilte altı ve çamaşır sepetini, ayakkabıların içini kontrol yüzünden gerçekten kaybedilebilecek anahtar, cüzdan, gözlük veönemli evrakların yedeklerini yiyecekleri ve kayıp eşyaları hasta ile birlikte arayın. Eskiden eşyalarıemniyet için nereye koyduğunu çalınıp çalınmadığı hakkında hasta ile tartışmayın. Onun duygusaldurumuna korku, öfke, moral bozukluğu cevap verin. Endişelerini ciddiyealdığınıza ve anladığınıza ikna edip rahatlamasını gerçek olmasa da hastanın duyguları gerçektir. Olumsuz duygular üstündefazla durmanız o duyguyu da güçlendirir. Cüzdan kayıp olduğu için üzüldüm. Haydi birlikte arayalım’, biriktirip saklama bir tür endişe giderici davranış olduğundan cesaretinikırmayın. Hastanın saklaması için zararsız, güvenli ve uygun nesneleri ortada bırakın. Temizlik yaptığınızda biriktirdiği eşyaların birazını bırakın ki bu birikimi yenilerini katma ihtiyacı kağıt ve belgeleri güvenli bir yerde tutun. Cüzdanda az miktarda para saklanan yerleri düzenli temizleyin. Büyük el çantaları gibi alternatif saklama yerleri kişiyi suiistimale açık bir hale getirdiğinden onun gerçek bir olayı’ haber verebileceğini de göz ardı kendi evi olmadığı hezeyanıUnutkanlık veya görme kaybından çok beynin gördüğü ev’ ile hatırladığı ev’ bilgisini doğru birleştirememesi ve anlamlandıramaması sonucu ortaya anıları olan kişisel eşyaların bulunduğu bir odayı ona bilgi verin. Tanıdık görünmüyor ama burası senin evin’Tanıdık bir ayrıntıya yoğunlaşmasına yardımcı olun. Đşte senin koltuğun hadi otur,tanıdın değil mi?’Tanıdığını ama birinin gerçek evi alıp yerine sahtesini koyduğunu söylerse vetekrarlayıcı biçimde eve gitmek istiyorsa palto, şapka, çanta gibi sokağa çıkmak ileilgili tetikleyici nesneleri ortadan ve bilezik biçiminde bir künye yaptırıp üzerine hafıza kaybı ve telefonnumaranızı yazmanız kaybolduğunda işe az eşyalı, tanıdık eşyaların resimler, dergiler TV, radyo hastanın kolaygörebileceği yererde tutulduğunda yeterli aydınlatmanın olduğu bir ev ve balkon kapısına emniyet kilidi yaptırıp, kapılardan kilit gitmesi engellendiğinde öfke ve saldırganlık oluyorsa onunla tartışmayın, olayı kişisel saldırı olarak yorumlamayın, korktuğunuzu belli etmeyin ve fiziksel güç kullanarak engellemeye ya da gülerek onu konu ile yüzleştirmeye ya da kışkırtmaya çalışmayın. Sakin ve güven telkin edici duygusunu hatırlamasa da sarılmanız ona güven verir. Sen benim kocam değilsin’ dediğinde bunun hasarlı benin anlaşılmaz bir karmaşası olduğunu, size karşı kişisel bir hareket olmadığını anlayın, tartışmaktan kaçının ve basitçe Ben senin kocanım’, onu sevdiğinizi söyleyin. HastaKendinize de güven verin. Zor ve yorucu her bir yeni problemler baş ettiğinizdeenerji kazanmak için bir süre ondan uzak konuşun ve onun cevap vermesini bekleyin. Hoş sakin ve destekleyici elini tutun, şefkatli olun. Onunla yakın olarak ona bakın. Size ilgi gösterip göstermediğine dikkat karmaşık sebepler bulmak ya da ne demek istediğini düşünmekyerine onun demek istediğinin nasıl bir duygu olduğunu hissetmeye çalışın. Sadakatsizlik HezeyanıEndişelerini dile getirmesi için teşvik edin. Aksini iddia etmeyin ve yalanlamaya basit ve güven verici bir cevap verin. Endişelendiğin için üzgümüm ama ben seni çok seviyorum ve daima da seveceğim’. Güven verdikten sonra dikkatini başka yöne çekecek bir faaliyete yönlendirin. Gezmeye çıkarın ya da meşgul edecek bir iş olmayan bir şeyi görmek veya duymaktır. Yanlış algılama ise gerçek bir nesneyi başka şey hastanın dış dünyayı algılama becerisini ve günlük yaşam aktivitelerini bozarak hastanın bakıcı ile ilişkilerini da hızlı seyredeceğini ve agresif davranış riskinin artacağının habercisidir. En sık rastlanan halüsinasyon evde gerçekte o anda orada olmayan bir ile başa Çıkma YöntemleriHalüsinasyonlar hasta için gerçektir. Hastayı onların aslında gerçek olmadığınainandırmaya yaklaşırken dikkatli, sakin, tedbirli olun. Onu irkiltmeyin ve sizin de bir şey görüp görmediğinizi veya duyup duymadığınızı sorarsadürüst ama yumuşak bir ses ile Ben hiç bir şey duymadım. Ama senin korktuğunu biliyorum. Her şeyin yolunda olduğundan emin olmak için evi kontrol edeceğim’, yardım teklif edin ve duygularını onaylayın. Şöyle deyin Bunun seni rahatsız ettiğini biliyorum. Nasıl yardım edebilirim, bir düşünelim.’Onunla zıtlaşmayın, tartışmayın. Fiziksel temas sağlayın. Đşleri yoluna koyacağınızı ve her şeyin düzeleceğini söyleyip ona güvence bir aktiviteyle meşgul ederek dikkatini başka yöne çekin ve halüsinasyonu unutmasını nedeniyle korku ve endişe içinde ise elini turun ya da kolunuzu omzuna atıp öylece durun. Endişelenecek bir şey olmadığını açıklayıp onu ilaçlar ve ani başlayıp şiddetli seyreden viral enfeksiyonlar halüsinasyon yapabilir. Konuyu doktorunuza TANIMLAMALARHastalığın orta ve ileri döneminde tipi tanıyamamaBaşka insanları, yabancıların ölen akrabaların evde yaşadığı inancıTelevizyondaki olayların şimdi burada olduğunu düşünmeAynadaki görüntüsünü tanıyamamaHatalı Tanımlama ile Başa çıkma YöntemleriBu problem kişinin gördüğü veya duyduğu şeyi hatalı değerlendirmesi gözlüklerinin ve işitme cihazının iyi çalıştığına emin kulakları iyi duymuyorsa onu konuşmanın içine alın ve konuşurkendoğrudan ona bakın. dudak okuyabilirHastalığın derecesi ne olursa olsun asla üçüncü bir kişinin yanında hasta oradadeğilmiş gibi’ onun hakkında konuşmayın. Oda loş ise aydınlatın. özellikle geceleriYanlış algılamalar için açıklama yapın. Evet gerçekten de orada bir insan varmışgibi görünüyor ama o sadece bir manto gördün mü?’Hasta ile zıtlaşmayın. Yatak odasında adam yok. Kimse içeri girmeye artık uyu’ demekten pencereden birini görüyorsa pencereyi kendi görüntüsünü tanıyamadığı için aynalar hastanın kafasını karıştırıcı eodada sanki ikinci bir kişi varmış gibi hatalı algıya sebep olur. Şayet rahatsızlık veriyorsa aynaları kaldırın veya üstünü örtün. Bazı hastalar için ise aynalar rahatlatıcıdır. Hasta kendi görüntüsü ile arkadaş gibi yakın tanıdıkları hatta aileden birilerini yabancı olarak algılanan hastanın yalnızlık e korku duygusu artar hatta eşyaların ne olduğunu ve nasıl kullanıldığını bilemez. Bu yüzden bir şeyin ne ya da birinin kim olduğunu ona eşyayı aldıysa doğrusunu sürekli vurgulamayın ve tartışmaya girmeyin. Şayet açıklamanızı kabuletmiyorsa tanıyamadığı aletin ya da kişinin temel özelliklerine ses s dikkat görünüşüne saygı göstermek bazen hatayı göz ardı etmek e ne demekistediğini anlamaya çalışmak uygun Agresyon-Ajitasyon Çeşitli şekilde görülebilir1. Bir şeyleri uygun olmayan şekilde kullanma Eşyaları saklamaUygunsuz giyinme/soyunmaTekrarlayıcı cümleler2. Bunlar fiziksel olarak agresif olmayan davranışlardır. Sözel olarak agresif olmayan davranışlar görülebilir. Örneğin;Negativizm,hiç bir şey beğenmemek, dikkat çekmek için sürekli istekte bulunmak, sözün olarak agresif davranışlar ise;Vurmak ,itip kakmak, tırmalamak ,bir şeyleri zorla almakĐnsanları zorla yakalamak, Isırmak4. Sözel olarak agresif davranışlar HaykırmaBeddua okuma, küfür etmeÖfke patlamalarıTuhaf sesler çıkartmakSözel saldırgan davranışlar daha sıktırYanlış algılanmış bir tehlike ya da tehdit sonucunda ortaya çıkan ve aslında doğal bir tepki olan korku yüzünden BAŞA ÇIKMA YÖNTEMĐSaldırgan davranışın hastadan çok beyin hasarına bağlı olduğunu bilsek de bu davranışa neyin sebep olduğunu anlamaya sakin bir ses tonu ile konuşun, olumlu ve güven verici olun. Siz ne kadar öfkelenir yada korkarsanız hasta da o kadar saldırgan ihtiyacının olması, kendini kaybolmuş hissetmesi, sahip olduğu şeyleri ve özgürlüğünü kaybetmiş olmak ona zalimce geldiği için bana zalimce davranıyorsun demesi’, Hayat bana zalim davranıyor’ anlamına olup bitenleri takip edemediği için sizin farkında olduğunuz şeyleri kabul etmez, anlamaz veya hatırlamaz. Eşyaları yok oluyorsa siz de orada iseniz eşyaları sizin çaldığınızı düşünür. Bu durumda Kendini kaybolmuş hissettiğini biliyorum’, hayat gerçekten zalim görünebiliyor diyebilir.’Bütün çabanıza rağmen Seni sevmiyorum, beni zehirliyorsun, istemiyorum, git başımdan, herkes nerede?’ derse bunu onun nezaket anlayışını kaybetmesi olarak algılamayın, neyi kastettiğini anlamaya çalışırsanız daha az üzülürsünüz. Kastettiği şey; Etrafımda insanlar görüyorum ama kim olduklarını bilmiyorum. Bu yabancı yüzler benim aileme ait değil. Annem nerede? Neden beni bıraktı?’’ insanlara hastanızın iyi ve nazik davranışları olumsuz etkileyen bir hastalığı olduğunu, tehlikeli ve deli olmadığını bir yerde olay yarattıysa hiç bir şey söylemeden onu uzaklaştırın şayet utanılacak bir durum yaratacağını anlarsanız ilgisini başka yöne çekin. Örneğin kişisel sorular soruyorsa konuyu değiştirin. Ona yemek vermediğinizi söylüyorsa aşırı tepki vermeyin, tartışmayın, onu şaşırtın ve ilgisini başka yöne kaydırın. Örneğin birlikte bir şeyler içmeyi, bir yerlere gitmeyi ya da yapmaktan hoşlanacağı bir şeyler yapmayı teklif saldırganlık durumunda geri çekilin. Lütfen canımı yakma’ veya lütfen dur’ demenin yararı olabilir. Odadaki insanları dışarı çıkarın ve hasta sakinleşinceye kadar içeri konusunda endişeniz varsa ortamdaki ağır ve keskin nesneleri o anda bu davranışa neyin sebep olmuş olabileceğini, olayı neyintetiklediğini anlamaya çalışın, ellerini veya kollarını tutmak gibi sınırlayıcı birdavranıştan tetiklemiş gibi görünen şeyi ortadan kaldırmak için ilerideki telkin etme ve dikkatini dağıtma çabaları sonuç vermezse kendigüvenliğiniz için ne yapmanız gerekiyorsa yapın. Hasta tarafından sımsıkı tutulurken kendinizi nasıl kurtaracağınızı öğrenmek için önceden deneyimli bir eğitmenden bilgi alın. Bu size hem cesaret verir hem de olaylar karşısında sakin kalmanızı sağlar. Kibar bir şekilde yapılırsa sıcak bir bakım davranışı olarak da değerlendirilebilir. Odayı terk ederek sakinleşmesi için hastaya zaman olup bittiğini ve neler hissettiğiniz konusunda güvenilir biri ile kontrolden çıkıyorsa ya da korkuyorsanız doktora başvurun. Bazı saldırgan davranışların ortamla ilişkisi olmayabilir e ilaçla tedavi gerekebilir. Örneğin depresyon bazen saldırgan davranışlara neden korku, ajitasyon gergin, karmaşık ruh hali, sinirlilik, öfke, gerginlik gibi duyguların her biri saldırgan davranışa sebep olabilir. Bu duyguları ortaya çıkarak faktörleri ve bu duygularla nasıl baş edeceğinizi saldırgan davranış sorunu ile baş etmek için şunlardan kaçının;Yüzleştirici davranış ve tartışmaAlınganlık, olayları kişisel saldırı olarak yorumlamaFiziksel güç kullanarak, gülerek ya da sataşarak hastayı kışkırtmayınKorktuğunuzu belli etmeyinHastayı köşeye sıkıştırmayın ya da kendinizin köşeye sıkıştırılmasına izin ile aranızda yeterli alan bırakınYakalandığınızda kurtulmak için mücadele etmekCeza vermekAJĐTASYON Gergin/karmaşık ruh haliDenamans hastaları gergin olduklarında genel bir huzursuzluk içinde olurlar. Hareketsiz kalamama, aşağı yukarı dolaşma, gözüne çarpan her şeyle oynamak, farklı bir yere gitmeye çalışma, eşyaları uygun olmayan şekilde kullanma ya da saklama, mutfak aletlerinin yerini değiştirme, uygunsuz giyinme/soyunma, tekrarlayıcı cümleler, negativizm, hiçbir şeyi beğenmemek, sürekli talep etme ajitasyonu hastası ailesi, işi ve yarım kalmış işler için, artık bunlar onun sorumluluğunda olmasa da üzülür ve yaklaşan bir olay ya da yakın gelecekte olacak bir şey için aşırı derecede korkar. Anksieteli hasta kendini çaresiz, yetersiz, huzursuz hisseder ve uyku bozulur .Kronik gerginlik ve güvensizlik duygusunun sebebi sorunları çözememek veya ihtiyaçları karşılayamamaktır. Sinirlilik ılımlı bir tepkidir ancak anksiyete ve moral bozukluğu duyguları fark edilmezse bu duygular öfkeye doğru aktiviteleri korunmuş yetenekleri ile uyumlu olursaAşırı uğraş ve uyarı olmassaGünlük rutin yaşamı değişmezHer zaman aynı şeyleri aynı düzen içinde yaparsaTakvimler, saatler, gazeteler, fotoğraflar, albümlerle zaman yer ve kişilerle ilgili uyarılar tekrar tekrar verilirse endişe ve zihin karışıklığı DURUMUAlzheimer hastalığının sebep olduğu zihinsel ve fiziksel kayıplara karşı doğal bir tepkidir. Sürekli değişen bir dünyada sorunları çözemeyeceği ve ihtiyaçları karşılayamayacağı düşüncesi kaygı ETME YÖNTEMĐEndişe ve korkunun gerçek nedenini bulmak her zaman mümkün olmasa da sorun yaratacak olayları önceden tahmin edip buna göre davranmaya güven verme yollarına odaklanın, size asılsız gibi görünse de hasta bu kaygılarının doğru olduğuna gerçekten inandığı için endişelerini ciddiye o andaki’ dünyayı algılayış biçimine siz de katılın. Bu gerçekler çerçevesinde mantıklı bir açıklama getirmeye çalışın ve aynı zamanda güven ve teselli verin. Burada önemli olan açıklamanızın ne kadar doğru olduğu değil hastanın buna verdiği duygusal hasta ölmüş eşi için endişeleniyorsa eşinin işe gittiğini olduğu işi için endişeleniyorsa patronunun telefon edip bugün işe gelmesi gerekmediğini söylediğini durumla ilgili gerçeği hastanın ikna edilebildiği durumlarda ve yumuşak bir biçimde açıklamaya çalışın. Şayet üzülüyor veya söylediklerinize inanmıyorsa gerçeği kanıtlamaya destekleyecek somut bir durum yaratmaya çalışın. Örneğin telefonda patronuyla konuşuyormuş gibi yapın veya hastanın bir akraba ile konuşmasını sağlayın. Đkna edici bir mesaj yazılı olan bir telefon notu veya mektup verin. Đçini rahatlatın ve fiziksel temas sonra hoşuna gidecek bir aktivite ile dikkatini olumlu bir şeye yöneltmesini sözünü ettiği herhangi bir anı hakkında sohbet edin. Sohbetinizin düzenini sağlamak için bir fotoğraf albümü kendini ifade etmekte güçlük çekiyor sıkıntısının gerçek nedenini açıklayamıyorsa ne söylemek istediğini tahmin edin. Örneğin, Ne kadar aman?’ sorusu, Bana daha ne kadar zaman bakabileceksin?’, demek olabilir. Đfade ettiği duygularına onun için rahatlatacak ve ona bakacağınızı gösterecek yanıt verebilirsiniz. Korkusunun nedenini anlamadıysanız hastayı endişe kaynağı olabilecek yerden süs eşyasının, posterin ya da aynanın kaldırılması odadaki insan sayısının azalması ya da gölgeleri ortadan kaldırmak için ışığın arttırılması anksiyeteyi, korkuyu ortadan olarak çevrede neler olup bittiğini ve oradaki insanların kimler olduğunu açıklamak hastanın kaygısını azatlı. Söylediklerinizi anlamıyor olsa bile yüz ifadeniz ve ses tonunuz içini bir çere e düzenli işler oluşturmaya çalışın ve bunu sürdürün. Ayna olan yerleri ve insanları tanımasa da kendini güvende hisseder ve bunlar onu yaşama bağlar .Hasta iletişim kurmakta zorlanırsa, evin atmosferinden etkilenir. Gergin bir atmosferde kendini güvensiz bir ortamda hisseder ve huzursuz BOZUKLUĞUMoral bozukluğunun sebebi ortamdaki aşırı gürültü e hareketlilik veya radyoyu kapatın ya da süresini etmesi için sessiz bir oda kafasını karıştırıp moralini bozduğu için değişmeyen düzenli birgünlük program olabildiğinde fazla şeyi mümkün olan en az yardımla yapmasına ve başkaları için tehlikeli olabilecek bir şey yapmıyorsa yaptığınıdüzeltmeyin. Đşlerin aslında nasıl yapılması gerektiği konusunda kendinizi acele ettirmemek için günlük bakım işlerine daha çok zaman ayırın. Bukonuda çok becerikli olmaması bu işlere teşebbüs etmekten vazgeçmesi ve faaliyet dönemleri arasında denge sağlayın. Hastanın yorgun olduğugeç saatlerde faaliyetleri en aza duygularınızla hastayı etkileyebileceğinden onunla sakin e yumuşak birşekilde konuşun. Neyi nende yaptığınızı söyleyin. Ona kararlara katılma ilaç, egzersiz, yatma vakti e diğer aktiviteler için düzenli bir program onunzamanla ne zaman ne bekleyeceğini karamasını sağladığı gibi hayatının bir anlam taşıdığını ve hala ailenin bir parçası olduğunu hissetmesine yardımcı olur. Yürüyüşe çıkma, eski bir arkadaşı ziyaret etme, şarkı söylemek, dans etmek, müzik aleti çalmak onu şeyler öğrenemeseler de bazı hastalar bazı basit şeyleri yeterince tekrarlarsa öğrenebilir. Hastanın tüm yetenekleri aynı anda yok olmayacağından hala yapabildiği işleri basitleştirmek yemek yapamaz ama patates soyar yapacağı işi basit cümlelerle anlatma ve hastanın aktivitelerinin korunmuş yetenekleri ile uyumlu olmasını sağlamak zevk alacağı ev işleri ve günlük aktiviteler ve egzersizler günün programlı olmasını, sosyal ilişkiler kurmasını ve kim olduğunu tanımlamasında yardım eder. Fiziksel e zihinsel yeteneği canlandırır. Bağımsızlığı artırır. Gece uykusunu eğlenceli bulduğu, şimdi zor gelen aktiviteleri basitleştirip ona yardım edin. Kazak yerine atkı örmek, beraber kek pişirmek, oyun kağıdı karıştırmakMüzik dinlerken şarkı sözleri dinlemek, eski tanıdık filmleri televizyonda seyretmek, düğün parti gibiönemli olayları videoda izlemek belleği canlandırır ve eski mutlu günlere yapmak, dans etmek, toplu oynanan oyunlar kendini ifade etme ve iletişimkurma fırsatı hayvanlar ve küçük çocuklar hastanın oynayabileceği e konuşabileceği huzurveren işleri ile ilgilenmek, fiziksel aktiviteler, yürüyüş, uykuyu konuşma ve iletişim problemleri anksiyete ve huzursuzluğu e isim bulamadığı için düşüncesini ifade edemez. Çok konuşsa da kelimelerle dolaşıp durduğundan düşünce anlaşılmaz. Hasta kendini ifade edemediği için küfür eder. Sadece bir kaç tane anahtar kelimeyi hatırlayabilir. Niyeti hayır’ demek olmasa bile bu kelimeyi kullanır. Evime gitmek üzereyken otobüsü kaçırdım’, cümlesi yerine otobüs, e’ der. Sonunda konuşma yeteneği tamamen ETME YÖNTEMĐHastaya sabırla, eleştirmen, sakin yaklaşın. Bazen dilini yorumlamaya gülümseme ve dokunma ile iletişim kurun. Đleri evre demans hastası bile sizi anlamasa da sözsüz iletişime hassastır ve kendisini sözsüz ifade eder, gülümsemeye şefkate, dokunmaya, yumuşak ses tonuna yanıt verir. Onunla oturun, elini tutun, sarılın. Bunlar iletişimi devam ile basit, kısa cümleler kurarak, yavaş yavaş söylediklerinizi tekrarlayarak sakin ve yumuşak bir ses tonu ile konuşun. Sizi işittiğinden emin kelimeler ile ses tonunuz, vurgulamanız, göz temasınız, yüz ifadeniz, beden pozisyonunuz uyumlu değilse hasta sizi yanlış ile ilginç bulduğu ya da korunmuş yetenekleri ile uyumlu bir konuda konuşurken saygılı olun. Ona çocuk gibi davranmayın. Küçümsemeyin. Sanki orada yokmuş gibi onun hakkına olumlu cümleler kullanın. Hatalar üzerine durmayın. Hasta sakin olduğunda daha iyi iletişim kurulacağından sakin bir atmosfer yaratın. Kendini ifade etmeye çalışan hastayı kelimeyi bulmakta zorlanıyorsa ona kelime seçenekleri sunun. Ne anlatmaya çalıştığını, neler hissettiğini anlamaya ve yanıtlamaya çalışın. Yanlış kelime kullanmış fakat siz onun ne demek istediğini anlamadıysanız doğru kelimeyi istediği şeyin yarısında takılırsa son sözlerini tekrar etmek cümleye tekrar başlaması için yardımcı şeyi devamlı tekrarlıyorsa anneme gideceğim dikkatini dağıtın. Konuyu değiştirin. Bildiği bir şarkıyı söylemesini isteyi veya fikrin arkasındaki duygusal öğeden söz edin. Anneni bana tarif et’ sağlayın .Söylediğinizi hep aynı şekilde seferinde tek basit bir soru sorun. Soruyu tekrarlarken aynı cümleyi kullanın. Yavaş konuşun cevap için ipucu cevap beklediğine ona insanların adlarını sık kullanınBir kerede bir şey yapmasını isteyinSorularınızı evet-hayır olarak yanıtlayabileceği şekilde basit SORULARAlzheimer hastası bellek bozukluğu nedeniyle aynı soruyor tekrar tekrarsorduğunun ya da aynı hareketi tekrarladığının farkında değildir. Tekrarlamaanksiyete veya yanlış anlama yüzünden de soru güven telkin etmenizi gerektiren çeşitli endişeler içerebilir. Yanıtbekleyen hasta için gerginlik nedenidir ve kendisini güvensiz ya da kaygılı hissetmesine yol açabilir. Örneğin Saat kaç?’ sorusunun sebebi bir randevuya gecikeceği endişesidir. Sürekli olarak saatin kaç oluğunu söylemek yerine geç kalmayacağına inandırmak’ daha etkili bir basitçe cevaplayın. Yorulursanız cevabı bir kağıda yazın ve gerektiğinde ona sorunun arkasındaki anlam üzerine odaklanın. Şayet anne babası veya evi için üzülüyorsa anılarını anlattırın ya da bir fotoğraf albümü kaygılandığını anlayamadıysanız bazı genel sözlerle endişelerini giderin. Üzülme, her şey yoluna girecek.’Bu çözümlerde başarısızlıkla sonuçlanırsa soruyu duymazdan gelin. Ancak burada bazı hastalar bir yanıt alamayacağının farkına varıp soru sormayı keserlerken bazıları güvenliğiniz için odayı birkaç dakika terk edin. TEKRARLANAN HAREKETLERTekrarlanan hareketler hastanın kendisini canlı tutma çabası olabilir. Giyinme, soyunma, çekmeceleri toplama/dağıtmaHasarlı zihnin bir hareketi yaparken ona takılıp kalması ve başka bir harekete geçememesi de olabilir. Yüzünün sadece bir tarafını yıkama, aynı çamaşırı tekrar tekrar katlamaYıkanmayan yanağı okşayarak onu tekrarlanan hareketten kurtarıp öbür tarafı yıkamasını sağlayabilirsiniz. Belki hasta vücudunun bir tarafını daha az hissetmektedir. Dokunma kelimelerin anlatmaya yetmediği mesajları beyne gönderir. Kaşığı tutmasını isterseniz eline kaşıkla yardım etmesi onu meşgul eder ve ona bir işe yaradığını hissettirir. Yerleri süpürme, tezgah silme, gazeteleri yırtma, tahta zımparalama gibi işler duyusal uyarım sağlayan, sünger top, kumaş parçası veya diğer nesnelerle meşgul başka yere çekin. Hastanın dikkati bir yere takılıp kalabildiği gibi kolayca başka yere çekilebilir. Dikkat göstermek istemediğiniz şeyleri beynimiz bir süzgeçten geçirir. Böylece önemsiz gürültüleri duymayız. Hastalık bu yeteneği bozduğu için dikkat çevredeki önemi önemsiz her şeye eşit derecede dağılır. Onları azaltırsanız giyinme gibi bir aktiviteye daha iyi konsantre olur. Tekrarlı kare ket kaybolur .Aynı anda az sayıda ziyaretçi kabul ve sessiz bir yere ziyarete ve radyo dikkatini dağıtıyorsa yemeyi ve diğer aktiviteleri insanların daha az oldu ve daha az konuştuğuyerlerde yapın.• Ağız hareketleri, çekilme, ağız şapırdatmanın nedeninin ilaç yan etkisi olup olmadığını saptamak için doktorunuzla DOLAŞMAEvin içinde volta atmaya ya da başıboş dolanma amaçsızca bir yerden bir yere gitme, eden gitmeyi içerebilir. Sebebi, karışık gürültülü bir ortam, fiziksel rahatsızlık, moral bozukluğu, can sıkıntısı, huzursuzluk, beyindeki fiziksel değişiklikler, kaybolma, yeni bir eve taşınma, yeni bir orama girme sonucu oluşan oryantasyon bozukluğu ve bellek sebebini araştırın. Ortam çok mu gürültülü? Hasta kendisine çokzor gelen bir işlemle mi meşgul? Ağrısı mı var? Tuvalet ihtiyacı mı? Canımı sıkılmış? Aç veya susamış mı? Bir aile üyesini mi arıyor?Eski mesleği ile ilişkili bir işimi yapmaya çalışıyor? Huzursuzluğunun nedeni ilaç mı? Yorgunluk, tuvalete gitme ihtiyacı, yalnızlık veya korkuyu mu anlatmaya çalışıyor? Aktiviteye ihtiyacı var mı?Amaçsız gezinme hastasının kendimi kaybetmiş hissediyorum, kaybettiğim şeyleri arıyorum’ demsinin yani duygu iletişimi kurmaya çalışmasının bir yolu da olabilir. Çevresindeki bir aile fotoğrafı gibi tanıdık şeyler onu davranışının nedenini bilirsek kontrolünü ve idaresini de korunmuş yetenekleri ile uyumlu, değişmeyen, düzenli, hep aynı saatteyapılan aktivite programınız olan gün içinde belli bir zamanla ilgili bir aktivitedavranışın düzelmesini sık sık uzun yürüyüşe çıkın ve egzersiz mesleği ile ilişkili aktivitelerle onu meşgul edin. Yemek pişirme, temizlikyapma, yeri süpürme kitap istifleme, bahçe işleri gibi bedensel aktivitelerinyardımı bir çevreye taşınmak, tanımadığı yüzler, günlük rutin yaşamının değişmesi,aşırı çevresel uyarı, kalabalık ortam oryantasyonu bozar ve hasta evine gitmek için kaçar ve kaybolur. Taşınma işlemini hastalığın erken evrelerinde gerçekleştirirseniz yolunu bulmayı öğrenir. Hastayı taşınmadan bilgilendirmek evinde çok büyük değişiklikler yapmayın. Küçük bir değişiklik bile odasını ya da binayı tanımamasına neden bakımı için evini değiştirme zorunda kaldı ise hatırlanan eski alışkanlıklar şu anda yaşananlarla karışabilir. Eski bir arkadaşını ya da köpeğini arıyor olabilir. Çevreyi onun ihtiyacına göre yeniden süzenlerin ve bunun sürekliliğini sağlayın. Eski tanıdık, anısı olan eşyaları fotoğrafları, görülecek yerlere büyük saat ve takvimleri koyun. Günler geçtikçe takvimi karalayın. Kahvaltıda yapılacak günlük işlerin listesini hasta ile birlikte yapın ve not alma tahtasını onun görebileceği bir yere iç saat bozulduğu için düzenli giden günlük faaliyetler zamanı anlamasını bellek problemi olan hastanın yen bir ortamda yolunu bulmayı öğrenememesi yüzünden de olabilir. Eve’ gitmeye kararlı olabilir. Çevresi ona bir anlam ifade etmez. Düzenli, az eşyalı ve eşyaların terinin değişmediği, değişmeyen, güvenli bir ortam üstüne resimler, tuvalet ve yatak odasını gösteren işaretler, küçük notlar koymak hastanın yolunu bulamama endişesini insanların kimler olduğunu neler olup bittiğini ve ne yapması gerektiğini tekrar tekrar demansı hafif bir şiddette ise, okuyabiliyor e işaretleri takip edebiliyorsa cebine üzerinde basit talimatla olan bir kart koyun ve kaybolursa okumasını söyleyin. Sakin ol. Uzaklaşma, evi ara, tel… Üzerinde hastanın adı e soyadı e sizin telefonunuz ile hafıza kaybı var’ yazan bir künyeyi bileğine takmak kaybolduğunda ciddiye alınmasını sağlar, kötü muamele veya ciddi bir sağlık problemi varsa üzerinde bu tıbbi bilgileri taşıyan künye takması, cebinde isim, adres, telefon içeren bir kart alması ya da giysilerinin içine bu bilgileri içeren bir etiket dikmek yardım almasını sık sık volta atma, susuz kalmaya neden olur. Susuz kalmamasına dikkat arttırabilen kafeinli içecekleri kakçasına neden olan aşırı uyarıcı ve gürültüyü azaltınEve gitmek istiyorsa araba ile dolaştırın, birkaç sokak yürütün veya birlikte biryere gidip bir şeyler girmekten, fiziksel güç kullanmaktan, yada azarlamaktan başka yöne çekin ya da beraber zamanının geldiğine inanmasına neden olan palto-şapka, ayakkabı, çantagibi tetikleyicileri ortadan hastanın hastalığı hakkında ilgi erin ki alışılmadık bir aranıştayardımcı olabilsinler ve sizi eden çıkıp gitmesine karşı evinizin güvenlik önlemlerini arttıracak yollardüşünün. Üstüne basıldığında alarm veren paspaslar kullanın. Dışarıya açılan kapıya çıngırak, anahtarla açılan kilitli sürgüler, çocuk kilitleri e hastanın erişemeyeceği yükseklikte normal sürgüler takın. Pencerelere de kilitler amaçsız dolaşmanın gerçekten sorun yaratıp yaratmadığını düşünün. Değiştirilmesi gerekmeyebilir. Bu konuda hastanın hevesini kırmak yerine çevreyi daha güvenli bir hale içinde dolaştığı yollar ya da odalarda ayağının takılıp düşmesine neden olabilecek nesneleri ortadan ve kilimleri yerlere sabitleyin ve yerleri aletleri, ilaçlar ve temizleme ürünleri gibi tehlikeli olabilecek her şeyi kilitaltında hareketini engelleyeceğinden gereksiz eşyaları, elektrik kablolarını,keskin kenarlı mobilyaları ortadan kaldırın. Prizler duvara sabitlensin. Tıraşmakinesini saç kurutma makinesini,elektrikli ısıtıcıları banyodan merdiven boşluklarına açılan kapıları kilitli dışında güvenli bir dolaşma alanı yaratmak için bahçenizin etrafını, kapısınıkitlenebilir bir çitle BOZUKLUKLARI ve GECE GEZĐNTĐSĐUyku bozukluğu ilerleyen demans veya başka bir hastalık, ilaçlar ya da iyi hazırlanmamış bir ortamdan bir yatma zamanı oluşturmaya ve bunu sürdürmeye yatma zamanının geldiğini bildiğin. Esneyin, gerinin, uykum geldi’, deyin,ışıkları birlikte söndürün ve bunu bir yama zamanı adeti haline yatmadan önce tuvalete gönderinHastanıza günün ileri saatlerinde kafeinli içecekler ve içki önce yüksek sesli, uyarıcı televizyon programlarından kaçının. Yatıştırıcıbir müzik çalmayı önce ertesi günün programından söz etmeyin. Hasta zamanı karıştırdığıiçin endişelenmeye tercih ediyorsa orada uyumasına izin verin. Yataktan düşüyorsa yer yatağıyapın. Gündüz yapılan fiziksel aktiviteler, egzersizler e uzun yürüyüşler gece uykusunu düzenleri gündüz yapılan şekerlemeler gece uykusunu bozar. Gündüz uykusunu kısıtlayın ve aktif, uyanık tutmaya veya uyku problemlerine neden olabilecek bir ilaç değişikliği olup olmadığını düşünün ve doktoruyla odasının rahat olmasına dikkat edin. Odanın çok sıcak ya da çok soğuk olması, yatağın rahatsız olması, çok fazla ışık, rahat olmayan giysiler, uykusuzluk gece ile gündüzü ayırt edemediği için uyuyamıyorsa kalın ve koyu perdeler kullanarak gece olunca odanın karanlık olmasını gece kalkarsa onla yumuşak ve sessizce konuşun, ona hala gece olduğunu ve yatağa dönmesi gerektiğini geziniyorsa evdeki tehlikeleri gözden geçirin ve gece evde dolaşmasını güvenli bir hale getirin. Yatak odasını onun emniyetli bir şekilde hareket edeceği şekle sokun. Pencere, balkon kapısı ve dış kapıya kilit sistemi hastanın yatak odası ile banyo arasında ve evin zor görülen kısımlarında sürekli yanan bir ışık yerlerini sürekli değiştirmeyin. Kenarlarına yansıtıcı bantlar koyun, sivri köşeli mobilyaları kaldırın. Radyatörleri sabitleyin. Dağınık eşyaları; elektrik kordonlarının döküntülerini ortadan kaldırın. Ocağın fişini çekin, düğmelerini OLMAK – TAKĐP ETMEKAnksiyete veya terk edilme korkusu nedeniyle ortaya çıkar. Gün boyunca yaşamını yönlendiren güvenilir bir insan artık onun tek güvencesidir. Çeşitli durumlarda nasıl tepki vermesi gerektiğini anlamak için sizin ruh halinizi ve ifadelerinizi ETME YÖNTEMĐHer şeyin yolunda olduğuna dair sık sık güven uygun ve kabul edilebilir bir şekilde yerine getirin. Yaratıcı olun veeğlenmeye kelimesini kullanmaktan döneceğiniz konusunda güven telkin edin. Zaman kavramları ve bellekbozulduğu için hemen döneceğinizi hatırlamaz ve onu terk ettiğinizi sanar. Bazenbir saati kurarak saat çalınca döneceğim sakinleştirici etkisi olan nesneler tüylü bir oyuncak hayvan, tüylü birbattaniye veya bir fincan bitki çayı verin veya sakinleştirici bir müzik meşgul edecek bir aktivite bulun. Halıları katlamak, yer süpürmek, bahçeişleri veya yün dolamak gibi. Tekrarlayıcı bir iş ya da dikkatini odaklayabileceğimeyve, çerez olmadığınız zaman anksiyetesini yatıştırmaya nelerin yardımcı olacağınısaptamaya olmadığınız zaman güvendiği birinin yanında kalmasını sağlarsanızpeşinizden gelmeden gitmenize izin zaman ayırın ve Utandırıcı ya da tuhaf davranışlarHasta size çok uygunsuz gelen, tuhaf ve onda görmeye alışık olmadığınız şekilde davrandığında utanır ve endişelenirsiniz. Beyinde sosyal ortama uygunluğa göre hareketleri kontrol eden bölgeler hasar görür ve toplumsal kural baskıları ortadan kalkar. Kazayla teşhir, karşı cinse aşırı çekilme e sosyal konumu ile bağdaşmayacak davranışlar e sözcükler küfürler, hava çıkarma vs. gibi durumlar bundan ETME YÖNTEMĐ• Davranışı şaşırtıcı, tuhaf bulsanız bile sakin kalmaya ve aşırı tepki göstermemeye çalışın. Aşırı tepkinizden dolayı şaşırabilir, tedirgin olabilir ya da agresifdavranabilir. Ani duygulanım değişikliği, gerçekleşmiş bir olaya gösterilen tepkiolmadığından kişisel olarak değerlendirmeniz sakin bir şekilde ortamdan uzaklaştırın ve dikkatini başka yöne davranışınızın hasa tarafından bir karşı koyma olarak algılanmaması için dedikkatli davranışının tuhaf olduğunun farkında değilse ya da ne söylemeyeçalıştığınızı anlamıyorsa uzaklaşmaya ya da davranışlarını durdurmaya çalışmanızaitiraz edebilirHastanın sevdiği bir yere gitmek, bir şeyler yapmak, yemek içmek gibi şeyleredikkatini utanç verici de olsa şayet çevrenizdeki kişileri hastalıktan haberdaredebilirseniz sorunlar ve sıkıntılarınızı benzer deneyimleri olan kişilerle paylaşmaksıkıntınızı hafifletir e hatta işin eğlenceli yanını bile görebilirsinizBu davranışları önlemek için hastanın neden böyle davrandığını açıklayabilecekörnek teşkil eden bir neden bulmaya çalışın. Tuhaf davranışın bir sebebi olabileceği gerçeğini anlarsanız daha az utanır e sorunun ortaya çıkmasını önler ya da çıktığında davranış hangi insanların yanında ve günün hangi saatinde ortaya davranışın ona göre özel bir anlamı ar mı? Örneğin bu davranıştan sonra altınakaçıran hasta tuvalete gitme ihtiyacını bu davranış ile anlatıyor olabilir. Örneğinçantasının çalınmasından korkuyorsa bütün gün elinde da kendi duygularından yorulabilir hatta korkabilir, örneğin kahkahasınıneyin başlattığını unutur. Davranışın neye bağlı olduğunu araştırmaktan çok hastanın içini rahatlatmak, destek vermeli, bu ani ruh hali değişiklikleri sizin yaptığınız ya da yapmadığınız şeylere bağlı olmadığı için kendinizi sorumlu CĐNSEL DAVRANIŞSoyunma, umumi yerlerde kendini teşhir, başkalarına cinsel davranışları hatırlatacak davranışlar yapma, başkalarının yanında mastürbasyon yapma cinsel davranış hastanın dürtü kontrol duygusunun kaybolmasına, cinsel isteklerini ifade edememesini, kişiyi bir başkası ile karıştırmasına ya da sadece dokunma, güven ve yakınlık aramasına bağlı fazla kalın giyindiği için terlediğinden soyunur. Teşhircilik hasar cinsel aktiviteyi sık sık e uygunsuz biçimde istemesine yol çözmesi ya da eteğini kaldırması tuvalete gitme ihtiyacından olabilirfakat tuvaletin yerini unutmuştur. Ya da giysileri rahatsız rahatsız olması, uykusunun gelmesi yüzünden soyunmak yolu enfeksiyonları, kaşıntı, mantar genital bölgeyi elleme beyin hasarına bağlıdır. Hasta sosyal terbiyesini unuttuğu içinsadece kendisini iyi hissettiği bir şeyi yapar. Bu davranışı kendisini canlandırmak için bulduğu bir yol olabilir. Dikkatini başka yöne çekin. Demansı olan baba kızına uygunsuz davranışta bulunduğunda bu ensest bir ilişki olarak değil, karısı ile kızını karıştırması olarak değerlendirin. Kız annesinin gençliğine benzer. Hasta o zamanları bugünden çok daha net hatırlar. Bu davranış onun karısını evliliğini hatırladığını küçük çocuklara teşhir varsa sizin tepkiniz daha çok çocuk üzerinde zarar oluşturur. Sakin olun, şoka uğradığınızı ya da canınızın sıkıldığını belli etmeyin. O hasta, nerede olduğunu unutuyor’ deyip hastayı uzaklaştırın. Hastanın başkalarını şoka uğratmak gibi bir niyeti yoktur. Dürtü kontrolünü kaybettiğinden, hangi davranışın toplumda kabul göreceğini hangisinin görmeyeceğini bilmediğinden bunun uygunsuz bir davranış olduğunu fark yakınlık e fiziksel şefkate ihtiyacı ardır. Çok fazla uyarıcı olmamak kaydıyla dokunmayı arttırın. Sırtını ovun, ellerine krem sürüp, masaj, manikür yapın, saçını tüylü oyuncaklar, kumaş parçaları, sünger toplar gibi nesneler istemediğiniz yaklaşımlarda bulunursa cinsel aktivite gibi kendinizi koruyun. Sakin ama kararlı bir tepki erin. Tepkinizde aşırıya kaçmayın ve yüzleşmeyin. Hasta sakinleşene kadar odayı terk başkalarına cinsel yaklaşımlarda bulunuyorsa sebebi onları eşi sanması’ olabileceğinden bundan alınmayın ve ilişkinizi reddettiği şeklinde yorumlamayın. Şayet o kişi Ben Ayşe’ye eşi benziyorum ama Ayşe değilim. Ben Fatma’yım’ derse davranış kontrolü organını teşhir etmesi tuvalet ihtiyacından kaynaklanabilir. Düzenli bir biçimde tuvalete gitmesine teşvik edin. Soyunma işini yavaşlatın. Tulumlar insanların önünde mastürbasyon yapmasını engellemek için kucağını bir yastık eya battaniye ile kapatın veya onu başkalarının olmadığı bir yere götürün. Davranışının hoş olmadığı hata yaptığı şeklinde nazikçe KAYBI Apati motivasyon eksikliği, oturup boş boş bakma, dünyadan kopma duygusuCansızlık, kayıtsızlık, aldırmazlık, sadece oturmak e hiçbir şey yapmak istememek beyindeki belli bölgelerin hasarından meydana gelir. Đletişim kuramamasına bağlı olarak diğer insanlarla konuşamaz ve kendisini geri çekebilir. Mutsuz ve yaşama sevincini yitirmiştir. Ancak hastayı elden geldiğince aktif tutmak, zihnini e bedenini çalıştırmasını sağlamak ETME YÖNTEMĐHastayı yapmayı kabul etmeyeceği şeyleri yapmaya zorlamayın. Hareket ettirmeye çalıştığınızda sinirlenir e huysuzlaşır. Sebep olabileceğiniz yıkım aktivitenin olası yararlarına ağır rahatsız oluyorsa bir seferde bir kişi ile konuşma teşvik edin. Sevdiği bir kişiye göz teması kurarak konuşmasını düzelten, bedenini çalıştıran aktiviteleri yapması için cesaretlendirin. Ancak yapması gereken şey çok karmaşıksa ya öfke e saldırganlık oluşur ya da tamamen geri yaparken kendini rahat hissedeceği, becerebileceği ve kendini yararlı hissedeceği, aynı zamanda hareket etmesini de sağlayan basit şeyler isteyin. Örneğin toz almanıza, çiçek sulamanıza yardım edebilir. Đr kez hareket edince kendini daha canlı ve neşeli kadarının üzerinde durun, devam etmesi için ısrar olumlu tarafına yönelin. Yaptıkları için onu kutlayın. Durduğu için etmesi için baskı yaparsanız sizi basit istekleri banyo yapmak, ilaç içmek redde bilir. Banyo yapmak aynı anda birçok şeyi bir arada düşünmeyi gerektirir ki zihinsel kapasitesi bu işler için yeterli önce bu işi nasıl yaptığını hatırlamıyorsaYetersiz ve beceriksiz görünmek istemiyorsaArtık yapmadığı bir şeyi yapmaya çalışıyorsaArtık daha yavaş düşünmesine veya hareket etmesine rağmen acele ettiriliyorsaYorgun ve kendini kötü hissediyorsaKendisine çocuk gibi davranılıyorsa• Üstünde çamaşırları olmadığında kendini emniyete hissetmiyorsa sizinle işbirliğine girmez. Sebebi inat ya da sizinle tartışmak değil yapılması zor bir iş YÖNTEMĐHastanın sınırlarını bilin. Yapamayacağı şeyler istemeyin. Yapabileceği şeyler bir şey yapmayı reddederse geri adım atın e daha sonra farklı bir yaklaşımkullanarak tekrar deneyin. Esnek olun. Genellikle hiçbir şeyin hemen yapılmasıgerekmez. Sizin duruma uyum gösterme yeteneğiniz hastanızdan daha işleri yaparken günün ona en uygun zamanını seçin. Hastanın en uyanıkolduğu zamanlarda ya da uyanık olmadığı zamanlarda yapın. Örneğin banyoyuuyandıktan sonra değil de kahvaltıdan sonra belki tam tersi iyi sonuç erir. Zor işleri hastanın uyku sersemi olup size karşıdirenemeyeceği zamanlarda yapmak daha kolay için zor sizin iin basit olan işi yapmak istiyorsanız niyetinizi öncedensöylemek onu endişelendirebilir. Yapılacak işler konusunda doğal daranın. Ein içinde dolaşırken banyoda duruverin ve Benimle gel’ deyin. Bu basit cümle ona banyo yaptırmak istediğinizi açıklamaktan çok daha fazla işe veya hayır şeklinde cevaplanabilecek sorular sormak banyo yapmak ister misin yerine Banyo zamanı’ pekiştiriciler kullanın örneğin banyo yaptıktan sonra hastanın çok sevdiği bir şeyi beraber yiyeceğinizi söyleyin ve sözünüzü yerine eğlenceli bir hale getirin. Şayet yüzünüzde endişeli bir ifade varsa hasta nahoş bir tecrübe beklentisi içine girip buna göre olduğunda ondan bir şey işleri kolaylaştırın. Her şey tek tek yapın. Zor gelen kısımları siz tartışmayın. Sakin güven verici konuşun. Yavaş ve sessizhareket edin. Basit, tek basamaklı emirler verin ve her bir adımı sinirli ve inatçı ise ağrısı olup olmadığına bakın. Kızdığınızı ve sinirlendiğinizibelli etmeyin. Onun elini tutun, onu okşayın, sakinleştirin. Durumu anladığınızı veonu hala sevdiğinizi hep aynı saatte ve hep aynı şekilde yapın. Yaparken onun sevdiği BEDDUA ETMEEşyaları atma, haykırma, bakıcıya vurma, beddua etme, yemekleri etrafa saçma genellikle hastanın ne olup bittiğini anlamayışının ya da ona kısıtlayışının kişisel olarak değerlendirmeyin. Öfkeyle tepki nazik ve sakin bir şekilde rahatlatın. Onu bulunduğu yerden tekrar böyle bir durumu yaşamamak için olayın nedenini arayın. Neredeolduğunu, ne yapması gerektiğini, tanıdığı şeylerin, tanıdığı çevrenin nerede olduğunu bilememek korku yaratır. Tanıdık ir çer isteği eve gitmek istiyorum veya geçmişteki tanıdık kişiler için kaygı duymak çocukların nerede ve endişelenmek fakat davranışlarının da bakıcı tarafından engellenmesi, tokatlanması, bağırılması, itip kakılması, bağlanması, kısaca hastaya kötü davranılması ve ağrı bu uç davranışlara neden olurBağırmasının nedeni ağrı da olabilir fakat ağrının nedenini kelimelerle anlatma yeteneğini kaybetmiştir. Yüz ifadesi ve vücut diline dikkat etmek hastasında depresyonun belirtileri öfke e sinirlilik, sık sık ağlama, iştahsızlık ve uyku düzeninde değişiklikler ve apatidir. Depresyon beyindeki değişikliklere ETME YÖNTEMĐHastalığın başlangıç evrelerinde ise, eskiden yapabildiklerini artık yapmasa bile aile içinde hala önemli bir pozisyonda olduğunu hissettirin. Ona danışın. Onunla konuşun. Söyledikleri bir anlam ifade etmese bile onu dinleyin. Böylece ona hala saygı duyduğunuzu başkaları ile birlikte olmaya teşvik edin. Đletişim kurmasını sağlayın. Kalabalık istemiyorsa bir kişi ile konuşturun. Arkadaşını çağırın. Sorunları e duyguları hakkında konuştuktan kısa bir süre sonra bunu unutsa bile geçici bir ferahlama kabullenin ve anladığınızı belirtin. Zihinsel e fiziksel kayıplar veya ölmüş olan sevdikleri için üzülüyor başarısızlıklar bile kendisini kötü hissetmesine neden olacağından ondan yapabileceği kadar iş isteyin. Karmaşık gelen işlerde yardım edin. Ona korunduğunu bazı şeyleri yapamayacak olsa da bunun bir felaket olmadığını görmesi bu eksikliklerle kendisini kabul etmesi ve yapamayacakta olsa yapabildiklerinin en iyisini yapmaya çalışması yönünde onu dönem demansta geçmiş olayları daha iyi hatırladığı için geçmişten konuşmak hastanın iyi hatırlayabildiği şeylerden söz ettirecek eski duygu ve anları yeniden canlandırmak ve birlikte keyif almak hastanın kendisini güvende hissetmesini sağlayacağından sosyal yaşama dahaiyi uyum yaparken eski fotoğraf albümlerinden, ailenin video filmlerinden, çocuklarının resimlerinden beceriler uzun süre korunduğundan günü dolduran sosyal aktivite programları aktif oyunlar, eski arkadaşları ziyaret, normal kişilerin olduğu bir grup ile görülen ilginç yerler, müzeler vs kaybettiği sosyal kimliği yeniden dinleme, şarkı söyleme, bando müziği veya marşlar gibi belirdin temposu olan hasayı el çırpmaya ve ayak vurmaya teşvik eden müzik çalmak hastayı canlı gerek hasta gerekse sizin üstünüzdeki yükünü hafifletmek için basit mizah. Basit şakaların olduğu bir kitap e eski T komedileri birlikte gülmenizi sağlar. Demans hastaları duygular sebep olan olayı hatırlamasa bile duyguları gün aynı saatte eğlenceli bir şekilde yapılan düzenli ve yumuşak egzersiz eklem e kasları sağlıklı tuttuğu kadar gece daha iyi uyumasını ve sindirim sisteminin daha düzenli çalışmasını arkadaşları, akrabaları, torunları tarafından sık sık ziyaret edilmesi onlar için bir şeyler hazırlamak planlama yeteneğini canlı erici bir ortamda güven verici bir kişi ile hastanın korunmuş yeteneklerini ön plana alarak yapılan günlük yaşam aktivitelerinin yavaş yavaş arttırılması, sözel e sosyal etkileşim hastayı canlı örme ve tuğ işi gibi tekrarlayıcı özelliği olan el sanatları tekrarlama ihtiyacını giderir. Resim yapmak kendini ifade etmesini veya grup terapisi orta e geç dönem Alzheimer hastalarına önerilmez. Bu tür tedainin etkili olabilmesi için bilgiyi işleme ve hatırlama yeteneğinin korunmuş olması gerekir. Bu dönemlerde hastayı aktivite içine ve başka kişilerle sosyalleşmeye sokacak bakım programı yapmak dikkatini başka yöne çekmek işinize yarayacaktır. Örneğin Alzheimer hastası eve gitmek isterse biraz sonra gideceğiz, ancak şimdi bir bardak çayla bisküvilerimizi yiyelim sonra gideriz’ demeniz onu ikna Alzheimer hastasına saygı gösterin. Onunla birlikte gülün, ancak ona gülmeyin. Başkalarının önünde, hastanız orada yokmuş gibi, onun hakkında konuşmayın. Hasta sizin beden dili ile ne hissettiğinizi ve sesinizin tonundan ne hissettiğinizi anlayabilir. Hatanızı sevdiğinizi, ona bakmaktan rahatsız olmadığınızı, ellerinizi yumuşak bir şekilde tutmak, saçlarınızı nazik bir şekilde taramak, yanaklarını okşamak onu ne kadar sevdiğinizi gösterir.

demans hastaları için sakinleştirici ilaçlar